Հիվանդանոցները ստիպված կլինեն ձեռք բերել էժան և անորակ ստենտներ

Սրտի ստենտավորման մատչելիությունը  դեռ առողջության վերականգնման երաշխիք չէ: Ինչո՞ւ էժանացավ սրտի ստենտավորումը և ի՞նչ հետևանքներ կունենա: Այս մասին՝ Նորք-Մարաշ սրտաբանական հիվանդանոցի մանկական սրտաբանության ամբիոնի վարիչ  Հովհաննես Զորաբյանի հետ զրույցում:

- Հայաստանում ապահովվա՞ծ են բավարար պայմաններ որակյալ բժշկության համար: Հատկապես ո՞ր ուղղությամբ աշխատանք կա անելու:

- Առողջապահության ոլորտում անելիքներ  միշտ էլ կան:  Ամբողջ աշխարհում 100-ից 1 երեխան ծնվում է սրտի բնածին  արատով: Հիմնական խնդիրը հիվանդության վաղ ախտորոշումն է՝ սկսած ծննդյան  առաջին օրվանից, որովհետև ծանր արատները  կարող են հանգեցնել մահվան: Մարզերում  մենք չունենք մանկական սրտաբաններ, որոնք  ժամանակին կհայտնաբերեն արատները, երեխաներին կտեղափոխեն Երևան: Հասկանալի է՝ ընդամենը 100 երեխա ունեցող մարզի համար նման կադրային քաղաքականությունը շռայլություն է, բայց  գոնե Վանաձորում և Գյումրիում պետք է լինեն մանկական սրտաբաններ:

-Պետպատվերի շրջանակում կատարվող  վճարումները  նպաստո՞ւմ են բուժման որակի բարձրացմանը կամ ժամանակակից բուժում ապահովելուն:

-Պետպատվերի գումարը ֆիքսված է և սահմանափակ: Եթե պլանը կատարվում է  օրինակ 10 ամսում, բայց  11-րդ ամսում ունենում ենք հիվանդ, նրանք տեղեկացնում ենք, որ  պետք է սպասել (իհարկե, եթե խոսքը  պլանային բուժօգնությանն է վերաբերում և ոչ թե անհետաձգելի): Այն գումարը, որը մենք կարող էիք ուղղել բժշկական  սարքավորումների արդիականացմանը,  հատկացվում է պետպատվերի շրջանակում բուժվող հիվանդների բուժմանը:

-Սրտի վիրաբուժությանը և ստենտավորմանն առնչվող պետության  վերջին որոշումները նպաստելո՞ւ են  բնագավառի զարգացմանն ու բուժման որակի բարելավմանը, թե՞ ճիշտ հակառակ արդյունքն են տալու:

- Դեռեւս այս տարվա հուլիսի 15-ին ՀՀ առողջապահության նախարարությունը Հայաստանի բժշկական հաստատություններին կոչ էր արել նվազեցնել սրտի ստենտավորման գները: Առաջինը  արձագանքեց Գյումրու բժշկական կենտրոնը, ապա՝ մյուս հիվանդանոցները: Մրցակցությունից հետ չմնալու համար Նորք-Մարաշի սրտաբանական հիվանդանոցը ևս 700 հազար դրամով նվազեցրեց ստենտավորման արժեքը: Ստենտներ ներմուծող ընկերությունները նույնպես էժանացրին ստենտների գինը:

Ես հասկանում եմ՝  այդ որոշումը մասամբ քաղաքական էր, մյուս կողմից էլ գերշահույթի խնդիր կար: Ըստ իս՝ ֆիրմաների միջև  ձեռք է բերվել համաձայնություն, որովհետև մենք չենք կարող անմիջապես արտադրողից գնել ստենտը, նախ պետք է տենդեր հայտարարենք: Իսկ այդ տենդերները վնասում են մեր աշխատանքին, քանի որ թելադրում են գնել ամենաէժանը. արդյունքում շահում է այն ընկերությունը, որն առաջարկում է ամենամատչելի տարբերակը, որը ոչ միշտ է որակյալ: Իրականում միայն մասնագետը պետք է որոշի, թե որն է լավը,  ոչ թե նախարարությունը կամ թաղապետարանը:

Այս որոշումը կնպաստի, որ ավելի շատ հիվանդներ կստանան բուժօգնություն, բայց եթե մենք չկարողանանք  ստենտավորումը կատարել բարձրակարգ ստենտներով, արդյունքը լավ չի լինի: Սրտի հետ պետք է զգույշ և նուրբ վարվել: Անհրաժեշտ են որակյալ ստենտներ և վիրաբուժական պարագաներ: Նույնիսկ  թելը, որով կարում ես, սրտի համար մեծ նշանակություն ունի: Բժիշկը կարող է այդ պահին փրկել հիվանդի  կյանքը, բայց վստահ չլինել, որ 2-3 տարի հետո  ստենտը կարող է նորմալ  գործել: Հիվանդանոցներն իրենց  բյուջեից են նվազեցնում ստենտավորման   գումարը, բայց աստիճանաբար կտուժի  որակը, ստիպված կլինեն ձեռք բերել էժան տարբերակներ: Ցավոք սրտի, հիվանդը չի հասկանում, թե ինչ ստենտներ են օգտագործվում, որն է որակյալ, որը՝ անորակ:  Մտածում է ՝ էժան է, մատչելի, համապատասխան իր գրպանին, ուրեմն այդպես ավելի լավ է: Պարզ օրինակ՝  կենցաղում  կա չինական և իտալական հագուստ, երբ գնում ես չինականը, արդեն գիտես, որ այն կարող է մեկ ամիս հետո մաշվել կամ պատռվել,  իսկ իտալականը դեռ երկար կծառայի քեզ: Չինաստանը նույնպես  արտադրում է ստենտ, այլ հարց է, թե որքան արժե մարդու կյանքի և առողջության համար:

Դուք ՝որպես մասնագետ, Ձեզ պաշտպանվա՞ծ եք զգում:  Ե՞րբ և ինչո՞ւ է բժիշկն անպաշտպան:

-Օրենսդրական բացեր կան, մենք էլ հաճախ տեղեկացված չենք մեր իրավունքների մասին: Հաճախ մարդիկ անտեղի մեղադրում են բուժող  բժշկին իրենց հարազատի մահվան մեջ: Ճիշտ է՝ կոնկրետ մեր պարագայում նման խնդիրիները քիչ են, որովհետև սիրտը բարդ օրգան է և այն ավելի դժվար է բուժել, մահացության ռիսկը մեծ է: Նույնիսկ զարգացած երկրներում լինում են դեպքեր, երբ երեխայի սիրտը չի դիմանում, և նա մահանում է: Բայց հաճախ բժիշկն անում է ամեն հնարավորն ու անհնարը, բայց մարդիկ էլի դժգոհում են: Պացիենտները ագրեսիվ և անհանդուրժող են դարձել՝ ելնելով  սոցիալական ծանր պայմաններից: Հաճախ կարող են վիրավորել, ինչին արդեն համակերպվել  ենք:

-Բժիշկների վարձատրությունը Հայաստանում բավարա՞ր է արժանավայել կյանք վարելու համար:

-Իհարկե ոչ: Կոնկրետ մեր ոլորտի վարձատրության չափը 10 բալանոց համակարգով կգնահատեմ 6-7, բայց իմ կարծիքով առողջապահության  մյուս ոլորտներում ավելի անմխիթար վիճակ է:  Իրականում բժիշկը պետք է լծվի իր գործին՝ չմտածելով ինչպես վաստակել օրվա հացը՝ աշխատանքից դուրս գալ և մեկ այլ աշխատանք փնտրել, թե՞  միանգամից  3 տեղ աշխատել: Բժշկի գործը կանոնակարգված չէ, հարկ եղած դեպքում պետք է գիշերի հիվանդանոցում: Նա չի  կարող զուգահեռ այլ աշխատանք ունենալ:

Բժշիկը չպետք է նայի հիվանդի գրպանին, չպետք է խառնվի ֆինանսական հարցերին:   Այսօր շատ վայրերում նա առևտրային գործարքի մեջ է մտնում հիվանդի հետ. արդյունքում տուժում են պացիենտի հետ փոխհարաբերությունները:

-Իսկ ինչպե՞ս կարելի է լուծել խնդիրը

Անհրաժեշտ է ստեղծել ապահովագրական համակարգ: Կարծում եմ՝ ապահովագրության դեպքում  կբարձրանա նաև բժիշկների աշխատավարձը: Բժշկությունը թանկ հաճույք է: Եթե մենք ուզում ենք ստանալ որակյալ բուժում, պետք է հետազոտվենք ժամանակակից սարքավորումներով, ընդունենք բարձրակարգ դեղորայք, ինչը մեծ ֆինանսների հետ է կապված: Իսկ դա մեծ ներդրումներ է պահանջում: Ոչ մի պետություն չի կարող ամբողջ ծախսը վերցնել իր ուսերին: Բժշկական ապահովագրության դեպքում հիվանդն այլևս չի անհանգստանա, որ չունի բավարար գումար, ինչպես կարող է հայթայթել. ապահովագրական ընկերությունները  կլուծեն խնդիրը: Դա մեծ խթան կհանդիսանա թե՛ հիվանդների դիմելիության, թե ՛ բժշկության զարգացման  տեսանկյունից:

-Եթե արտերկրի կլինիկայից Ձեզ աշխատանքի առաջարկ անեին, կլքեի՞ք հայրենիքը:

- Եթե լիներ ժամանակավոր աշխատանք 2-3 տարով, կմեկնեի, բայց ոչ մշտական բնակություն հաստատելու: Տարիքս արդեն առել եմ:  Ես առաջին բժիշկներից եմ եղել, որ ԽՍՀՄ-ի փլուզումից հետո, երբ մեր մասնագետների համար ստեղծվեցին արտերկրում վերապատրաստվելու մեծ հնարավորություններ,  մեկնեցի ԱՄՆ: Շատերը մնացին այնտեղ աշխատելու, իսկ ես վերադարձա…   Այստեղ եմ ծնվել, իմ  ընտանիքը, հարազատներն այստեղ են ապրում:

Իսկ ինչպե՞ս եք վերաբերվում բժիշկներին, որոնք լքում են հայրենիքը:

-Չեմ կարող մեղադրել: Շատերը  հեռանում են, որովհետև համապատասխան չեն վարձատրվում, չեն գնահատվում:  Արտասահմանից ժամանող հիվանդներն ավելի են հարգում մեր մասնագետներին, քան  տեղացիները: Չարախոսում են, թե բժիշկները սխալվեցին, նրանց պատճառով մարդ մահացավ: Բժի՞շկն է մեղավոր, երբ երեխան ծնվում է արատով: Հաճախ մարդիկ դժգոհում են, բողոքում, վիրավորում, և այդ ամբողջ ագրեսիան ստեղծում է բացասական մթնոլոտ:

Դուք կգերադասեք աշխատել մասնավո՞ր, թե՞ պետական հիվանդանոցում:

-Իհարկե կաշխատեի  պետական հիվանդանոցում: Մեր երկրում մասնավոր հիվանդանոցների սեփականատերերը մեծամասամբ  ոլորտի մասնագետներ չեն:   Ունեն գումար, հիմնում  են հիվանդանոց: Հաճախ   բժիշկներին  աշխատանքի ընդունում կամ ազատում  են՝ ելնելով սեփական քմահաճույքներից: Մասնավոր հիվանդանոցում կաշխատեի միայն այն դեպքում, եթե այն ղեկավարեր բժիշկների խումբը: