Ռադիոալիքային աբլացիա. Նորագույն մոտեցում վարիկոզի բուժման հարցում
Երակային համակարգի ու հատկապես ստորին վերջույթների մաշկային ցանցերի պաթոլոգիաների ակտիվ ուսումնասիրությունների պատճառն այն է, որ նկատվում է երակային անբավարարության տարբեր դրսևորումների հիվանդացության աճ:
Մասնագետները փաստում են, որ զարգացած երկրներում վարիկոզ հիվանդության ախտանշանները այս կամ այն աստիճանի արտահայտվածությամբ հանդիպում են կանանց 90 %-ի ու տղամարդկանց 66 %-ի մոտ: Ժամանակին բժշկի չդիմելը ու բարձիթողի վիճակը հանգեցնում են մարդու աշխատունակության անկման կամ կորստի: Արդյունքում հիվանդության տարածվածությունը դառնում է ոչ միայն բժշկական, այլև սոցիալ-տնտեսական լուրջ խնդիր:
Արդի բժշկագիտության մեջ վարիկոզ հիվանդության բուժման համար շատ ակտիվ օգտագործվում են ներանոթային քիչ ինվազիվ մեթոդներ, որոնցից շատերը կիրառվում են նաև ՀՀ-ում՝ լազերային աբլացիա, ցիանոակրիլային եղանակ, ինչպես մեխանո-քիմիական աբլացիա: Վերջերս Հայաստանում ներդրվել է նաև նորագույն մոտեցում՝ ռադիոալիքային աբլացիայի մեթոդը, որը նոր շունչ, նոր ձեռագիր և հիվանդների կոմֆորտի տեսանկյունից կարևոր նորամուծություններ է մտցրել այս հիվանդության բուժման պրակտիկայում: Այսուհետ կարելի է ազատվել վարիկոզ հիվանդությունից ընդամենը ժամերի ընթացքում՝ ամբուլատոր պայմաններում ու տեղային անզգայացմամբ իրականացվող միջամտությամբ, որից հետո պացիենտը ինքնուրույն իջնում է վիրահատական սեղանից ու մի քանի ժամից վերադառնում իր բնականոն ապրելակերպին՝ ինչպես ոչինչ չի էլ եղել: Կարիք չկա նաև անհանգստանալ ոտքերի կոսմետիկ տեսքի համար: Որևէ մեկը գլխի չի ընկնի, որ Ձեր ոտքերի վրա վիրահատական միջամտություն է իրականացվել: Ռադիոալիքային աբլացիայի մեթոդը վաղուց արդեն լայնորեն կիրառվում է աշխարհի մեծաթիվ երկրներում շնորհիվ բժշկական սարքավորումների ոլորտում համաշխարհային առաջատար է Medtronic ընկերության, որը գիտական լուրջ ուսումնասիրություններ է կատարում ու գիտական նվաճումները ներդնում պրակտիկ բժշկության մեջ: Medtronic ընկերությունը հայտնի է նեյրովիրաբուժության, սրտի վիրաբուժության, անոթային վիրաբուժության և մեծաթիվ այլ վիրահատական միջամտությունների համար արտադրվող սարքավորումներով ու պարագաներով: Այն պարբերաբար առաջարկում է նորագույն մեթոդներ ու սարքավորումներ, որոնք Medtronic ընկերության դիստրիբյուտոր Մեգիէլ ՍՊԸ-ն ներկրում է ՀՀ-ում ու հնարավորություն է ընձեռում նաև հայ մասնագետներին կիրառել դրանք:
Ռադիոալիքային աբլացիայի մեթոդի մանրամասների, կիրառման առավելությունների մասին զրուցել ենք ՀՀ Առողջապահության նախարարության Անոթային վիրաբուժության գծով խորհրդատու, Վիգմոր բժշկական կենտրոնի Անոթային վիրաբուժության ծառայության ղեկավար Էդուարդ Աղիյանի հետ և Էլիտ-մեդ բժշկական կենտրոնի Անոթային վիրաբուժության ծառայության ղեկավար Գալուստ Բարաղամյանի հետ, ովքեր այսօր արդեն մեթոդը հաջողությամբ կիրառում են ՀՀ-ում՝ հատուկ վերապատրաստումներ անցնելով մի շարք արտասահմանյան կլինիկաներում, որոնք հանդիսանում են ուսուցողական բազա Medtronic ընկերության համար:
Ռադիոալիքային աբլացիայի միջոցով լուծվում են մեծ և փոքր ենթամաշկային երակների խնդիրները: Անգամ շատ մեծ տրամաչափի երակները կարելի է բուժել այս մեթոդով արագ, գրեթե անցավ ու առանց ֆորմալ հետվիրահատական շրջանի: Անոթային վիրաբույժ Գալուստ Բարաղամյանը փաստում է, որ ռադիոալիքային աբլացիայի մեթոդն ունի առաջին՝ A, աստիճանի ապացուցողական բազա, այսինքն՝ թե կլինիկորեն, թե՛ լայնածավալ հետազոտությունների արդյունքում է ապացուցել իր արդյունավետությունը ու պրակտիկությունը:
Ռադիոալիքային աբլացիայի արվում է սոնոգրաֆիկ հսկողության ներքո տեղային անզգայացման պայմաններում. “Իրակացնում ենք երակի պունկցիա սոնոգրաֆիկ հսկողությամբ, անցկացնում հատուկ լարան ու դիրքավորում այն, ապա նույն սոնոգրաֆիկ հսկողությամբ կատարում ենք տումինիսցենտ անեսթեզիա, այսինքն ներմուծում ցավազրկվող հատուկ հեղուկ երակի շուրջը, ինչի շնորհիվ ստանում ենք ադեկվատ ցավազրկում, ապահովում ենք լարանի և երակի պատի լիարժեք հպում և պաշտպանում շրջակա հյուսվածքները ջերմային վնասումից: Քայլ առ քայլ իրակացնում ենք երակի այրում, որի հետևանքով հիվանդ երակը փակվում է: Արդյունքում ապահովում ենք արյան ճիշտ հոսքը երակային համակարգով”,- մեթոդի իրականացման գործընթացն է ներկայացնում անոթային վիրաբույժ Էդուարդ Աղիյանը՝ հավելելով, որ այս միջամտությունը հատկապես շատ ուրախացնում է երիտասարդներին, շատ զբաղված մարդկանց, ովքեր ստիպված չեն օրերով կտրվել իրենց առօրյա կյանքից վարիկոզ հիվանդության բուժման համար, մի քանի ժամ է պետք տրամադրել ու վերջ. “Հեշտ ընթացքով միջամտություն, արագ ապաքինում ու վերադարձ աշխատանքին, հրաշալի արդյունքներ ապահովում”,- մեթոդի առավելություններն է թվում էդուարդ Աղիյանը:
Այս միջամտությունն էական ևս տարբերվող կողմ ունի: Ստորին վերջույթի կոսմետիկ տեսքը պահպանվում է. «Չեն արվում մեծ կտրվածներ, արվում են շատ քիչ տեսանելի փոքրիկ կտրվածքներ 2-4 միլիմետր չափով, ու կարեր դնելու կարիք չի լինում: Ինչպես մկանային սրսկման ժամանակ մարդու մոտ սպիներ չեն լինում, նույնն էլ այս պարագայում: Ստորին վերջույթի կոսմետիկ տեսքը չի տուժում: Ընդհակառակը՝ վերանում են այտուցները, վերանում են ախտահարված հանգույցները, եթե իհարկե հիվանդի մոտ արդեն իսկ չկան մաշկի գույնի խանգարումներ»,- փաստում է Գալուստ Բարաղամյանը:
Ոչ միայն հիվանդի համար է այս մեթոդը արդյունավետ ու թեթև, այլև այն բժիշկներին է հնարավորություն տալիս մաքսիմալ ճշգրիտ ու հեշտ տարբերակով լուծել վարիկոզ երակների խնդիրը.«Այս մեթոդի առավելությունն այն, որ սարքը ծրագրավորված է: Այսինքն է՝եթե լազերային վիրահատության ժամանակ բժիշկն ինքը պետք է հաշվի էներգիան, ջոուլները, այս դեպքում սարքն ունի գլխիկի հստակ երկարություն ու հստակ ջերմաստիճան է ապահովում անոթի ներսում: 20 վայրկյանում տաքանում է գլխիկը մինչև 120 աստիճանի ու այրում է երակը»,- նշում է բժիշկ Գ. Բարաղամյանը:
Նախավիրահատական փուլում կատարվում է դուպլեքս հետազոտություն ու երակների ճիշտ քարտեզագրում: Ճիշտ քարտեզագրումից է կախված պրոցեդուրայի հաջողությունը: Հետևաբար գործողությունը կատարող մասնագետը պարտադիր պետք է տիրապետի նաև դուպլեքս հետազոտության ու սոնոգրաֆիայի նրբություններին. «Քանի որ բաց վերքեր չկան, շատ դժվար է վիրահատել մի մարդու, որի երակային քարտեզի մասին դու պատկերացում չունես: Վիրահատության ժամանակ բժշկի աչքերը սոնոգրաֆիան է: Վիրահատվող հատվածում դու ոչինչ չես տեսնում, չես շոշափում, սոնոգրաֆիկ սարքի միջոցով միայն էկրանի վրա կարող ես տեսնել՝ ինչ է կատարվում երակում: Հետևաբար՝ եթե բժիշկը չի տիրապետում սոնոգրաֆիային, մեթոդը կիրառել չի կարող», -նշում է Գ. Բարաղամյանը:
Իհարկե ոչ մի մեթոդի արդյունավետությունը չի նշանակում, որ պետք է հերքել մյուս մեթոդների կիրառման կարևորությունը կամ ըստ իրավիճակի չկիրառել այն ամբողջ գործիքակազմը, որը կօգնի հիվանդին ապաքինվել. “Պացիենտի հետ աշխատելիս՝ ընտրում ենք այն մեթոդը, որն օգտավետ կլինի հենց նրա համար՝ հաշվի առնելով երակների անատոմիական վիճակը, ռիսկի գործոնները, հիվանդի ակնկալիքները: Ներկայացնում ենք մեթոդների առավելություններն ու ռիսկերը”- պատմում է Է. Աղիյանը: Վարիկոզ երակների բուժման պրակտիկայում ռադիոալիքային աբլացիայի մեթոդը չի կիրառվում մի քանի դեպքերում միայն. «Չենք կիրառում չափից լայն երակների դեպքում, հատկապես եթե կան անևրիզմաներ երակի բերանակցման մասում՝ այն հատվածում, որտեղ մակերասային երակը միանում է խորանիստ երակին: Միջամտությունը չկիրառելու մյուս հակացուցումը դեպքն է, երբ ցողունն այնքան ոլորուն է, որ չի ստացվում լարան անցկացնել»- նշում է Էդուարդ Աղիյանը:
Իսկ առհասարակ ինչպե՞ս կողմնորոշվել, որ առկա է վարիկոզ հիվանդություն ու բժշկին դիմելու ժամանակն է հարցին՝ Գալուստ Բարաղամյանը պատասխանում է.
«Վարիկոզ հիվանդությունը ենթամաշկային ցանցի հիվանդությունների շարքից է, որի ժամանակ ենթամաշկային երակները՝ թե՛ փոքր, թե՛ մեծ, ողկույզի նման դեֆորմացվում են: Տրափաչափով մեծանում են, առաջանում է նրանց փականային ապարատի անբավարարություն, և արտաքինից մաշկի վրա Դուք տեսնում եք լայնացած, կախված, դեֆորմացված երակային ցանց: Ստորին վերջույթների հատվածում կարմրություն, ծանրության զգացողություն, ցավ, քոր, այտուցներ, մաշկի գույնի փոփոխություններ. սրանք ևս ազդանշաններ են, որ վարիկոզ երակների խնդիր ունեք և բժշկին դիմելու անհրաժեշտություն կա»:
Վիրահատության դիմելու հարցը կախված է մի շարք հանգամանքներից. «Բուժման ընթացքը որոշվում է դուպլեքս հետազոտության միջոցով, կախված երակների տրամաչափից, կախված երակներում գոյություն ունեցող հետհոսքի տևողությունից, որոշվում է՝ հիվանդը կարիք ունի՞ վիրաբուժական միջամտության, թե՝ ոչ: Վարիկոզի ավելի բարձիթողի փուլերում առաջանում է կայուն այտուցային սինդրոմ, մաշկը դառնում է շականակագույն, մուգ գույնի, կարող են առաջանալ տրոմբոֆլեբիտներ, տարբեր գույնի մաշկաբորբեր: Վերջին փուլում պացիենտի մոտ բացվում է տրոֆիկ խոց, որը դժվար է կոնսերվատիվ թերապիայով բուժել: Շատ հաճախ մարդիկ մտածում են, որ տրոմբ ունեն, և դա համարում են ինչ-որ առանձին խնդիր, բայց անհարժեշտ է հասկանալ, որ եթե Ձեզ մոտ տրոմբոֆլեբիտ է առաջացել, ուրեմն՝ պատճառ պետք է լինի: Պատճառը շատ դեպքերում վարիկոզ հիվանդությունն է»- ասում է նա:
Միշտ չէ, որ վարիկոզ հիվանդությունից հնարավոր է խուսափել, սակայն արտահայտման ձևերն ու պատճառներն իմանալը կարող են օգնել զգոն լինել, հատկապես, որ այսօր կարելի է խնդրից շատ հեշտ ազատվել:
Մեր զրուցակիցները ուրախությամբ նշում են, որ մեթոդի պրակտիկությունը ու արդյունավետությունը արդեն իսկ մեծ հետաքրքրություն է առաջացրել պացիենտների շրջանում, շատերն են նախընտրում այս մեթոդով վիրահատվել, երբ իմանում են, որ այդքան հեշտ կարող են ազատվել վարիկոզից: Ու հենց մեթոդի գրանցած մեծ հաջողություններն են համոզվածության հիմքը, որ ռադիոալիքային աբլացիան շուտով ունենալու էլ ավելի լայն կիրառում ՀՀ-ում:
