Մեր երկրում շատ են գործոնները, որոնք նպաստում են չարորակ գոյացությունների առաջացմանը
«Առողջապահական համակարգը» կազմակերպել է յուրատեսակ ֆորում, որտեղ հյուրընկալված տարբեր բուժհաստատություններում աշխատող ուռուցքաբաններ իրենց կարծիքն են արտահայտել քաղցկեղային հիվանդությունների տարածվածության, բուժման, կանխարգելան եղանակների, ոլորտում առկա այլ խնդիրների շուրջ: Ընդհանրացնելով կարծիքները՝ կարելի է նշել, որ ախտորոշումը քաղցկեղի կանխարգելման լավագույն եղանակն է: Հայաստանում էլ կատարվում է արտերկրի չափորոշիչներին համապատասխան բուժում: Քաղցկեղը դատավճիռ չէ, եթե ժամանակին հայտնաբերվի և բուժվի: Զրուցում ենք «Նաիրի» բժշկական կենտրոնի քիմիաթերապիայի բաժանմունքի վարիչ Լևոն Բադալյան հետ:
-Պարոն Բադալյան, վերջերս հաճախ են շրջանառվում կարծիքներ, որ Հայաստանը ուռուցքային հիվանդությունների առումով ու չարորակ գոյացություններից մահացության թվով աշխարհում առաջատարների շարքում է: Ունե՞նք հստակ թվեր, որ կապացուցեն կամ կհերքեն այդ տեսակետը:
Ինչպես ամբողջ աշխարհում, այնպես էլ Հայաստանում ուռուցքային հիվանդությունները աճման միտում ունեն: Ցավոք, մենք չունենք լիարժեք ստատիստիկա, որի վրա հիմնվելով՝ կարելի է մատնանշել քաղցկեղ ունեցող հիվանդների հստակ թիվը: Ուռուցքային հիվանդությունները բուժվում են տարբեր կենտրոններում և հաշվառման միասնական համակարգ չկա: Սակայն, այն, որ մեր երկրում շատ են արտաքին գործոնները, որոնք նպաստում են չարորակ գոյացությունների առաջացմանը, հստակ է: Քաղցկեղի առաջացմանը նպաստող հիմնական գործոնններից է սթրեսը: Մեր ժողովուրդը վերջին հարյուր տարում բազմաթիվ դժվարություններ է հաղթահարել՝ ցեղասպանություն, երկրաշարժ, պատերազմ ….Թող զարմանալի չհնչի, մեր նախնիների տարած սթրեսը, կարող է այսօր քաղցկեղի պատճառ դառնալ: Վնասակար գեները պահպանվում են գենոֆոնդում ու կարող են արտահայտվել տասնյակ տարիներ անց: Մեկ այլ, ոչ պակաս կարևոր հանգամանք էլ կա: Մենք ապրում ենք լեռնային երկրում, որի ընդերքում շատ են ռադիոակտիվ նյութերը: Դրանք կարող են անգամ խառնվել ոռոգման ջրերի հետ և հանգեցնել քաղցկեղի : Քաղցկեղածին գործոններ են նաև ծխախոտը, անորակ սնունդը, կեղտոտված մթնոլորտը…..
-Աշխարհում քաղցկեղի դեպքերը ավելանում են, բայց դրան զուգահեռ զարգանում է նաև բժշկությունը, բուժման նորագույն եղանակները թույլ են տալիս հասնել լավագույն արդյունքի: Հայաստանը կարողանո՞ւմ է համընթաց գնալ աշխարհի ռիթմին:
Միանշանակ կարող ենք արձանագրել, որ վերջին տարիներին մեծ ձեռքբերումներ կան՝ հատկապես ախտորոշման բնագավառում: Իսկ ճշգրիտ ախտորոշումը, լավագույն բուժման գրավականն է: Ուռուցքաբանը կույր է առանց լավ պաթոլոգի: Մենք, օրինակ, վերջին շրջանում համագործակցում ենք «Հիստոջեն» հայ գերմանական գիտագործնական կենտրոնի հետ և չափազանց գոհ ենք արդյունքներից: Լաբորատորիան ներկրել է նորագույն, գերժամանակակից տեխնոլոգիա, որի շնորհիվ կենտրոնի փորձառու բժիշկները կարողանում են իրականացնել անսխալ ու հստակ ախտորոշում: Կենտրոնում հյուսվածաբանական հետազոտությունից բացի իրականցվում են նաև բջջաբանական, իմունոհիստոքիմիական ախտորոշումներ, որոնք թույլ են տալիս, անգամ, որոշել, որ դեղը ավելի արդյունավետ կազդի գոյացության վրա: Շատ եմ ունեցել պացիենտներ, որ Հիստոջենում արված ախտորոշման արդյունքները կրկնակի հետազոտության են ուղարկել արտերկիր և արդյունքերը համընկել են: Եղել են նաև դեպքեր, երբ այլ լաբորատորիաներում արված հետազոտության արդյունքերը կրկնակի ստուգման ենք ուղարկել Հիստոջենու ստացել ենք 180 աստիճան տարբեր պատասխան, որ հիմնովին փոխել է բուժման ընթացքը և արդյունքը: Դա, ըստ իս, որակի գրավական է:
-Նմանատիպ արդյունք կարո՞ղ ենք արձանագրել նաև քաղցկեղի բուժման ընթացքի վերաբերյալ:
Ինչ վերաբերում է բուժման ընթացքին, իրավիճակը մի փոքր այլ է: Միջինացված արդյունքերով զիջում ենք Եվրոպական երկրներին: Կան բուժհաստատություններ, որտեղ պացիենտը ստանում է որակյալ բուժում՝ նորագույն, աշխարհում ընդունված մեթոդներով: Կան, սակայն, կենտորններ էլ որտեղ օգտագործվում են արդեն հնացած բուժման մեթոդներ, որ փչացնում է ընդհանուր պատկերը: Չկա վերահսկող մարմին և բուժման որակը տարբեր բուժհաստատություններում չափազանց տարբեր է: Առողջապահության նախարարությունը պետք է լրջորեն զբաղվի այդ խնդրով: Պետք է լինեն հստակ նորմեր և լիցենզավորման համակարգ:
-Էլ ի՞նչ գործոններ կան, որ խանգարում են հասնել լավագույն արդյունքի :
Առաջնային է ֆինանսական խնդիրը. և բժշկի աշխատավարձը, և պացիենտի վճարողունակությունը: Ուռուցքաբանության մեջ ամենից ծախսատարը քիմաթերապիան է, պետպատվերի շրջանակում այն մասամբ է փոխհատուցվում: Եթե, անգամ, հիվանդը կարողանում է վճարել որակյալ ախտորոշման և վիրահատության համար, քիմիաթերապիայի փուլում հայտնվում է փակուղում, դեղորայքը բավականին թանկ արժե և բուժումը կիսատ է մնում:
-Նշեցիք, որ դեղորայքը և բուժումը բավականին թանկ արժեն: Մարդիկ էլ հաճախ դիմում են ինքնաբուժության, փորձում տարբեր բույսերի կամ այլ միջոցների կիրառմամբ հասնել արդյունքի:
Ոչ օֆիցիալ մեթոդների կամ բուսաբուժության կիրառումը ոչ մի դեպքում բավարար արդյունք չի կարող ապահովել: Եզակի հիվանդներ, գուցե, կարող են որոշակի դրական փոփոխություն զգալ, բայց ընդհանուր առմամբ այդ միջոցները արդյունավետ չեն: Ես խորհուրդ կտամ բոլորին նման մեթոդների վրա ժամանակ չծախսել ու միանգամից դիմել բժշկի, քանի որ քաղցկեղի բուժման համար ամեն օրն է թանկ:
