Քաղցկեղը զրոյական մակարդակում բուժվում է գրեթե 100 %ով, եթե ժամանակին են դիմում

«Առողջապահական համակարգը» կազմակերպել է յուրատեսակ ֆորում, որտեղ հյուրընկալված տարբեր բուժհաստատություններում աշխատող  ուռուցքաբաններ  իրենց կարծիքն են արտահայտել քաղցկեղային հիվանդությունների տարածվածության, բուժման, կանխարգելան  եղանակների, ոլորտում առկա այլ խնդիրների  շուրջ:  Ընդհանրացնելով  կարծիքները՝ կարելի է նշել, որ ախտորոշումը քաղցկեղի կանխարգելման լավագույն եղանակն է: Հայաստանում էլ կատարվում է արտերկրի չափորոշիչներին համապատասխան բուժում: Քաղցկեղը դատավճիռ չէ, եթե ժամանակին հայտնաբերվի և բուժվի: Զրուցում ենք  ուռուցքաբան – գինեկոլոգ, բ.գ.թ.  Վահե Տեր -Մինասյանի հետ:

-Բժիշկ Տեր-Մինասյան քաղցկեղ ախտորոշման հետ տարեցտարի ավելի ու ավելի շատ մարդիկ են բախվում: Ախտորոշում, որը շատերը որպես դատավճիռ են ընկալում: Ո՞ր դեպքերում է բուժելի համարվում ուռուցքային հիվանդությունը և ի՞նչպես կարելի է փոխել մարդկանց  տրամադրվածությունը:

Բուժման արդյունավետությունը առաջին հեթին կախված է  նրանից, թե երբ է հայտնաբերվում քաղցկեղը: Հիվանդության    զրոյական մակարդակում այն լիարժեք հաղթահարելի է: Քաղցկեղը բուժվում է  գրեթե 100 %ով, անհետևանք: Կան միջինացված թվեր, որոնք պարզ ցույց են տալիս պատկերը: Այսպես, եթե ուռուցքային հիվանդությունը հայտնաբերվում է առաջին փուլում կարելի է ակնկալել  80-90 % արդյունավետություն, երկրոդ փուլում՝ լիարժեք բուժման հավանականությունը  60-65 % է, երրորդ փուլում արդեն քաղցկեղին հաղթելու   հնարավորությունները կտրուկ նվազում են, արդյունավետությունը գնահատվում է  15-30 %, չորրոդ փուլում հայտնաբերված ուռուցքի դեպքում բուժման մասին խոսելը բարդ է: Հայաստանում գրեթե 50 % է կազմում բարձիթողի վիճակը, երբ ուռուցքային հիվանդությունը հայտանբերվում է երրոդ –չորրոդ փուլերում:  Մարդիկ պետք է հասկանան, որ քաղցկեղը բոլորովին էլ դատավճիռ չէ: Անհրաժեշտ է միայն հետևողական լինել, ժամանակին հայտնաբերել ու բուժել ուռուցքային հիվանդությունը:

-Կանխարգելումը բուժման լավագույն տարբերակն է: Իսկ ինչ միջոցներ կան, որոնք թույլ կտան վաղ հայտնաբերել քաղցկեղը կամ նախաքաղցկեղային իրավիճակները և սաղմանյին փուլում հաղթահարել հիվանդությունը:

Քաղցկեղի վաղ հայտնաբերման համար անհրաժեշտ է պրոֆիլակտիկ սքրինինգային հետազոտություն անցնել գոնե տարին մեկ անգամ: Գենետիկ նախատրամադրվածություն ունեցող անձիք ավելի աչալուրջ պետք է լինեն ու ավելի հաճախ հետազոտվեն: Ապացուցված է, օրինակ, որ  կրծքագեղձի քաղցկեղով հիվանդ կանանց աղջիկները կրկնակի շատ են հակված հիվանդանալու: Ամբողջ աշխարհում սքրինինգային հետազոտություններ անցնելը ընդունված պրակտիկա է, որը չափազանց լավ արդյունք է ապահովում: Հայաստանում դա բարդ խնդիր է: Շատ քիչ են հաստատությունները, որ զբաղվում են այդ խնդրով: Մենք ունենք ծրագիր, ըստ որի, արգանդի պարանոցի հետազոտություն  պետք է անցնեն բոլոր կանայք: Բայց անհասկանալի պատճառներով ծրագիրը իրականություն չի դառնում: Շատ քչերն են հետազոտվում: Արգանդի պարանոցի նախաքաղցկեղային փուլից մինչև քաղցկեղ բավականին երկար՝ մոտ տասնհինգ տարի է տևում: Կանանց հիսուն %ը  մեզ է դիմում  արգանդի վզիկի քաղցկեղի երրոդ –չորրոդ փուլում: Նշանակում է նրանք տասնհինգ- քսան տարի հետազոտություն չեն անցել:

-Լուծումը ո՞րն է: Ըստ ձեզ, ի՞նչ պետք է անել հասարակության գիտակցական մակարդակը բարձրացնելու ու ժամանակին բժշկին դիմելու պրակտիկան արմատավորելու համար:

Այդ հարցին պետական մոտեցում պետք է ցուցաբերվի, պետք է հատուկ ձև մշակվի: Տարբեր սոցիալական գովազդների, կրթական ծրագրերի միջոցով մարդկանց հասկացվի, որ հետազոտությունը ու քաղցկեղի վաղ հայտնաբերումը  իրենց շահերից է բխում:
Որքան շուտ հայտնաբերվի քաղցկեղը, այնքան դյուրին կլինի բուժման ընթացքն ու լավ արդյունքը: Նման ծրագրեր իրականացնելու համար համբերատարություն և ուղղորդված աշխատանք է պետք : Անհրաժեշտ է օգտագործել զանգվածային լրատվամիջոցների հնարավորությունները: Կանխարգելման լավ տարբերակ է  նաև արգանդի պարանոցի քաղցկեղի դեմ պատվաստումը՝ գարդասիլը, որը չգիտեմ ինչո՞ւ վարկաբեկեցին:

-Բավականին երկար տարիներ աշխատում եք ուռուցքաբանության ոլորտում: Առաջընթացը նկատել՞ի է: Ի՞նչ առանցքային խնդիրներ կան ոլորտում:

Չափազանց կարևոր է  ֆինանսավորումը: Ուռուցքաբանությունը բժշկության այն ճյուղն է, որ ֆինանսական  մեծ ներդրումներ է պահանջում: Հայաստանում մշտապես եղել են լավ մասնագետներ, որոնք ոչ բավարար տեխնիկական միջոցների պատճառով չեն կարողացել լավագույնս դրսևորվել: 20 տարի առաջվա համեմատ այսօր, իհարկե, առաջխաղացում կա: Վերջին տարիներին ուռուցքաբանության ազգային  կենտրոնում դեպի լավը կտրուկ փոփոխություններ կան: Նորագույն սարքավորումներ են բերվել և բուժումն իրականցվում է  արտերկրի չափանիշներին համապատասխան: Բայց դա բավարար համարել չի կարելի, մշտապես պետք է կատարելագործվել:

-Վերջերս բավականին շատացել են ախտորոշում իրականցնող լաբորատորիաները: Ո՞րքանով է կարևոր ճշգրիտ հետազոտությունը և ի՞նչի կարող է բերել սխալ ախտորոշումը:

Այո,  լաբորատորիաները ավելանում են, չենք կարող ֆիքսել , սակայն, որակի բարձրացում: Մատների վրա կարող եմ հաշվել լաբորատորիաներ, որտեղ կատարվում է լիարժեք հետազոտություն  և որտեղ աշխատում են լավ բջջաբաններ ու պաթոլոգներ: Իսկ վիրաբույժի, հատկապես ուռուցքաբանի համար  չափազանց կարևոր է ճշգրիտ ախտորոշումը: Ես բազմաթիվ մասնագետների հետ եմ աշխատել, բայց ամենից վստահելին ինձ համար  «Հիստոջեն»    հայ  գերմանական գիտագործնական կենտրոնի պաթոլոգներն ու բջջաբաններն են: «Հիստոջեն»  -ում  և մասնագենտներն են շատ փորձառու, և սարքավորումներն են գերժամանակակից : Դա բերում է ճշգրիտ, անսխալ ախտորոշման: Լաբորատորիայում հետազոտությունը արվում է լրիվ ավտոմատացված, նորագույն սարքավորումներով և կարելի է խոսել 100 %ին մոտ  ճշգրտության մասին: Եթե անգամ հիվանդը ինձ մոտ  գալիս է այլ կլինիկայում արված հետազոտության արդյունքներով, մինչ բուժում նշանակելը, ես առաջարկում եմ պատասխանները վերանայել  «Հիստոջեն» -ում,  քանի որ միայն ճշգրիտ պատասխանի դեպքում է հնարավոր լիարժեք բուժում: Վերջերս, օրինակ, էլի մի դեպք ունեցանք:  Այլ լաբորատորիայի արդյունքներով նախանշված էր շտապ վիրահատություն, «Հիստոջեն» - ում պարզվեց, որ խնդիրը այնքան էլ բարդ չէ և կարելի է հիվանդությունը  հաղթահարել առանց վիրահատության: Նման դեպքերը, ցավոք, շատ են լինում:

-Վիրահատություն, քիմոթերապիա, ճառագայթային բուժում… քաղցկեղը հաղթահարող մարդը հաճախ խճճվում է և չգիտի ո՞ր մեթոդով կհասնի լիարժեք բուժման: Ի՞նչ խորհուրդ կտաք   ուռուցքային հիվանդություն ունեցող հիվանդներին:

Քաղցկեղ ախտորոշումը չպետք է վախեցնի, այն պետք է մարդուն   ավելի ուժեղ դարձնի, քանի որ հաղթահարելու ճանապարհը երկար է: Պետք է գտնել մի բժշկի, ում ցուցումներին աներկբա կվստահես: Քաղցկեղի բուժումը համակցված մոտեցում է պահանջում: Վիրաբույժն ու քիմիոթերապևտը պետք է սերտորեն համագործակցեն՝ լավագույն արդյունքի հասնելու համար: Ի դեպ,   քիմիոթերապիան բավականին արագ է զարգանում, կարելի է ասել ավելի արագ,  քան վիրաբուժությունը: Նախկինում մենք վիրահատում էինք, բայց մետաստազները նորից տարածվում էին: Այսօր հետվիրահատական  քիմիաթերապիայի, ճառագայթային բուժման առաջընթացը վիրաբույժի աշխատանքի արդյունավետությունը ավելացնում է մի քանի անգամ:  Քաղցկեղը այլևս մահացու հիվանդություն  չէ,  ճիշտ է,  մենք ունենք մահացության դեպքեր, բայց ունենք նաև հազարավոր պացիենտներ, որոնք հաղթել են հիվանդությանը և ապրում են լիարժեք կյանքով: