Քաղցկեղի բուժման հարցում տարբեր մեթոդների համակցումը միայն կարող է բերել լավ արդյունքի

«Առողջապահական համակարգը» կազմակերպել է յուրատեսակ ֆորում, որտեղ հյուրընկալված տարբեր բուժհաստատություններում աշխատող  ուռուցքաբաններ  իրենց կարծիքն են արտահայտել քաղցկեղային հիվանդությունների տարածվածության, բուժման, կանխարգելան  եղանակների, ոլորտում առկա այլ խնդիրների  շուրջ:  Ընդհանրացնելով  կարծիքները՝ կարելի է նշել, որ ախտորոշումը քաղցկեղի կանխարգելման լավագույն եղանակն է: Հայաստանում էլ կատարվում է արտերկրի չափորոշիչներին համապատասխան բուժում: Քաղցկեղը դատավճիռ չէ, եթե ժամանակին հայտնաբերվի և բուժվի: Զրուցում ենք  «Արթմեդ» բժշկական կենտրոնի Գլխի և պարանոցի վիրաբուժության ծառայության ղեկավար բ.գ.թ. Արամ Բադալյանի հետ:

-Պարոն Բադալյան, կարծիք է շրջանառվում, որ Հայաստանը չարորակ գոյացությունների պատճառով մահացության թվով  առաջինն է աշխարհում: Առողջապահության նախարարությունը հերքեց այդ վարկածը, բայց  շշուկները չեն լռում:

Հայաստանը չարորակ ուռուցքների ու հատկապես մահացության թվով, իհարկե, առաջատար չէ: Ցուցանիշները  շատ չեն տարբերվում  մեր տարածաշրջանի այլ երկրների՝ Վրաստանի, Ռուսասատանի տվյալներից: Եթե հարցը դիտարկենք աշխարհի մակարդակով, կարող ենք ասել, որ  չարորակ գոյացությունների ու դրանով պայմանավորված մահվան դեպքերի միջին տարածվածություն կա մեր երկրում: Ամբողջ աշխարհում կա նորագոյացություններով հիվանդների թվի աճ:

-Ի՞նչով է պայմանավորված քաղցկեղով հիվանդների թվի ավելացումը: Ի՞նչ արտաքին գործոններ են նպաստում նորագոյացությունների առաջացմանը:

Ուռուցքային հիվանդությունների պատճառները դեռ լիովին բացահայտված չեն: Արտաքին գործոնները, որ կարող են խթանել ուռուցքի առաջացմանը շատ են: Առաջնային նշանակություն ունի գենետիկ նախատրամադրվածությունը: Հիվանդությանը հակավածություն ունեցող օրգանիզմն ավելի շուտ է արձագանքում արտաքին միջավայրի գործոններին՝ էկոլոգիա, աղտոտված միջավայր, գենետիկորեն ձևափոխված սնունդ և այլն: Քաղցկեղի տարբեր տեսակների առաջացման համար  կարևոր գործոններ են հուզական ֆակտորը, ստրեսային վիճակները: Պետք է հաշվի առնել նաև , որ տասը տարի առաջվա համեմատ բավականին լավացել է ախտորոշման մակարդակը: Հիվանդությունն սկսել է ավելի վաղ հայտնաբերվել, ինչն էլ կարող է արտահայտվել քաղցկեղով հիվանդացության ցուցանիշի մեծացմամբ, համապատասխանաբար նաև բուժված հիվանդների թվի ավելացմամբ:

-Որո՞նք են ուռուցքային հիվանդությունները, որ առավել շատ են տարածված Հայաստանում: Ինչո՞վ է դա պայմանավորված:

Մեր երկրում  ամենից շատ տարածված ուռուցքային հիվանդություններից է թոքի, կոկորդի  քաղցկեղը: Մենք ծխող ազգ ենք՝ տղամարդկանց 60 %ը ծխում է, իսկ ծխախոտը քաղցկեղի այդ տեսակների առաջացմանը նպաստող  առաջնային գործոն է: Հայաստանում շատ տարածված է նաև վահանաձև գեղձի քաղցկեղը: Այդ ցուցանիշով Հայաստանը և հարևան Վրաստանը առաջատար են տարածաշրջանում: Վահանաձև գեղձի նորագոյացությունների առաջացման համար  պատճառ են դառնում  յոդի պակասը, արդյունաբերական կենտրոնների  աշխատանքը:

-Խոսենք բուժման եղանակներից: Շատ դեպքերում հիվանդներին վախեցնում է վիրահատության հեռանկարը, կամ ցանկանում են խուսափել քիմիաթերապիայից….

Քաղցկեղ ախտորոշումից հետո շատերն են ընկնում ցայտնոտի մեջ: Չգիտեն ո՞ւմ դիմել , ինչպե՞ս բուժվել: Դա հոգեբանական վիճակ է, որը պետք է հնարավորինս արագ հաղթահարել ու սկսել բուժումը: Պացիենտները պետք է հասկանան, որ ուռուցքի հաղթահարման ճանապարհը հեշտ չէ, տարբեր էտապներով պետք է անցնեն և մեկ մեթոդով սահմանափակում չակնկալեն: Տարբեր մեթոդների համակցումը միայն կարող է բերել լավ արդյունքի: Քաղցկեղի տարբեր տեսակների հաղթահարման համար անհրաժեշտ է կիրառել վիրաբուժական, քիմիաթերապիայի, ճառագայթային և դեղորայքային  բուժման կոմբինացիա: Շատ կարևոր է նաև ճշգրիտ մասնագիտական մոտեցումը: Քաղցկեղի բուժմամբ  պետք է զբաղվեն ոչ թե թերապևտները, այլ՝ ուռուցքաբանները: Աշխարհում բժշկագիտությունը զարգանում է մեծ տեմպերով: Եթե չենք ուզում հետ մնալ, մշտապես պետք է հետևենք  արտերկրում  կիրառվող  արդի լուծումներին, վերապատրաստումներ պետք է անցնեն երիտասարդ մասնագետները: Վերջին տարիների առաջընթացն այդ առումով, իհարկե, տեսանելի է:

-Հաճախ ենք լսում, սակայն, որ բոլոր մեթոդները կիրառվել են, բայց հիվանդությունը այդպես էլ չի նահանջել: Ո՞ր դեպքում կարող ենք խոսել լիարժեք բուժման մասին:

Սեփական փորձի վրա հիմնվելով՝ կարող եմ ասել, որ հիվանդությունը հնարավոր չի լինում բուժել, եթե պացիենտը դիմում է քաղցկեղի երրոդ –չորրոդ փուլում: Նորագոյացություններ կան  կան, որ բուժելի են 10-20 %ով, տեսակներ էլ կան որ կարելի  հաղթահարել 50 %ով: Քաղցկեղի բուժման առաջնային, հիմնական պայմանը  վաղ ախտորոշումն է: Մարդիկ պետք է գիտակցեն, որ քաղցկեղը կանխարգելելու միակ ճանապարհը ժամանակին հետազոտվելն է:  Ի դեպ, պետք չէ սպասել ինչ-որ գանգատների: Առողջ մարդը տարիքային հիվանդությունների ռիսկի հետ կապված ժամանակ առ ժամանակ սքրինիգային  հետազոտություն պետք է անցնի, թեկուզ դիմի տեղամասի բժշկին ու կանխարգելի հիվանդությունը:

-Նշեցիք, որ ճշգրիտ ախտորոշումը գործի կեսն է: Ո՞րքանով է կարևոր հետվիրահատական հյուսվածաբանական հետազոտությունը: Արդյո՞ք Հայաստանում գործող լաբորատորիաները համապատասխանում են արտերկրի չափանիշներին:

Տարբեր լաբորատորիաների հետ ես աշխատում եմ տարբեր ուղղություններով  ու ընդհանուր առմամբ գոհ եմ արդյունքներից: Արդեն մեկ տարի է  գործակցում եմ նաև «Հիստոջեն»    հայ- գերմանական գիտագործնական կենտրոնի հետ՝ հատկապես վահանաձև գեղձի ուռուցքային հիվանդությունների հետազոտման ուղղությամբ: Կարող եմ միանշանակ նշել, որ լաբորատորիայում ամենաբարձր մակարդակով ու ճշգրտությամբ է արվում հետվիրահատական հյուսվածաբանական հետազոտությունը: Նախևառաջ լաբորատորիայում աշխատում են բարձրակարգ մասնագետներ, ովքեր առաջին տարին չէ, որ դաշտում են ու մեկ անգամ չէ, որ ապացուցել են իրենց կարողություններն ու մակարդակը: «Հիստոջեն» -ի ներկրած  գերժամանակակից տեխնոլոգիաներն էլ,  որոնցով կատարվում է  բջջաբանական և հյուսվածաբանական հետազոտությունները, նպաստում են ուռուցքային հիվանդությունների դեմ պայքարին Հայաստանում: Մի կարևոր հանգամանք ևս, «Հիստոջեն» -ը  մշտական կապի մեջ է արտերկրի մասնագետների հետ, կազմակերպվում են քննարկումներ ու պացիենտը մշտապես ունենում է վերջնական, ճշգրիտ ախտորոշում, հետևաբար նաև լիարժեք բուժման հնարավորություն: