Վստահության համար մեր բուժհաստատությունները պետք է լինեն գոնե միջին, միջինից մի քիչ բարձր մակարդակի

Բժշկական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ՀՀ ԳԱԱ թղթակից անդամ, Երևանի Մխիթար Հերացու անվան պետական բժշկական համալսարանի քիթ-կոկորդ-ականջաբանության ամբիոնի վարիչ, «Էրեբունի» բժշկական կենտրոնի քիթ-կոկորդ-ականջաբանության բաժանմունքի վարիչ, ՀՀ առողջապահության նախարարության գլխավոր մասնագետ Արթուր Շուքուրյանի հետ մեր հարցազրույցում արծարծված են առողջապահության համակարգին առնչվող ամենատարբեր ու ցավոտ հարցեր:

- Ըստ ձեզ, Հայաստանում ապահովվա՞ծ են բավարար պայմաններ որակյալ բժշկության համար:

- Այդ հարցին միանշանակ պատասխանելը շատ դժվար է, որովհետև բոլորը գիտեն այդ պայմանների մասին: Փորձում ենք տարբեր ճանապարհներով (ամեն մեկն իր ասպարեզում) բժշկությունը հասցնել բարձր մակարդակի, նմանվել առաջատար միջազգային կլինիկաներին: Սակայն, այդ գործում շատ դժվարություններ կան, առաջին հերթին՝ տնտեսական, ֆինանսական խնդիրներ կան, որոնք հիվանդը շատ հաճախ դժվարանում է լուծել:

Մյուսը սարքավորումների ձեռքբերումն է, որը նույնպես բավական մեծ խնդիր է դառնում, քանզի շատ տեղերում դժվար է ապահովել ժամանակակից սարքավորումների առկայությունը: Այստեղ նույնպես ֆինանսական օգնությունը շատ կարևոր է, ընդ որում, ոչ միայն պետության, այլև հիվանդանոցների, բժշկական կենտրոնների, բաժանմունքների կողմից:

- Որո՞նք են առաջնային խնդիրները, որոնց լուծումը հնարավորություն կտա ոլորտը զարգացման նոր մակարդակի բարձրացնել:

- Ապահովագրական բժշկության անցնելով, մշակելով ևընդունելով մի ընդհանուր հայեցակարգ, որին պետք է հետևեն առողջապահության ոլորտի բոլոր ղեկավարները:

- Դուք մասնագիտական առումով պաշտպանված զգո՞ւմ եք ձեզ, ի՞նչ քայլեր են պետք բժշկի պաշտպանվածության ու հեղինակության բարձրացման համար:

- Հայաստանում ոչ մի բժիշկ, բնականաբար, պաշտպանված չէ: Դա սխալ վիճակ է, և դրա մասին պետք է լրջորեն մտածել, ստեղծել մի ընդհանուր համակարգ: Չեմ ասում, որ եթե բժշկի սխալը կա և այն ապացուցված է (իսկ դա պետք է արվի հատուկ խորհուրդների օգնությամբ, որտեղ կընդգրկվեն չեզոք մասնագետներ, փորձագետներ), նա պատասխանատվության չպետք է ենթարկվի: Սակայն, հակառակ դեպքում, բժիշկը պետք է ապահովագրված լինի: Նա պետք է հաստատապես համոզված լինի, որ եթե ինքն ախտորոշումը, բժշկական օգնությունը կատարում է ճիշտ, համաձայն պաշտոնապես հաստատված ուղեցույցների, այսինքն` դրանցից չի շեղվել, ուրեմն ինքն ամեն ինչ ճիշտ է արել և կարող է ապացուցել, որ և՛ ախտորոշման, և՛ բուժման եղանակները ճիշտ են: Ուղղակի այդ ուղեցույցները Հայաստանում պաշտոնապես դեռ հաստատված չեն, չկան նաև խորհուրդներ, որոնք պետք է անկողմնակալ քննեն դեպքերը: 

- Հիմա տարբեր քննարկումներ են լինում պետպատվերի շուրջ: Ըստ ձեզ, ո՞րն է առավել արդյունավետ և արդարացի մեխանիզմը:

- Կարծում եմ, պետպատվերն էլ պետք է հիմնված լինի ու կապված լինի ապահովագրական համակարգի հետ, դրանք համատեղ պետք է կիրառվեն: Այսինքն` ապահովագրական համակարգը պետք է ապահովի պետպատվերը:

- Վերջերս եղավ առաջարկ` պոլիկլինիկաները դարձնել վճարովի ունևորների համար: Ո՞րն է մեխանիզմը, և և դա ի՞նչ ազդեցություն կունենա առողջապահական համակարգի վրա:

- Ինձ թվում է՝ դա մարդկային վերաբերմունք չէ, չեք կարող պարտադրել որևէ մեկին՝ քանի որ դու վճարունակ ես, դու պետք է վճարես: Իմ կարծիքով, սխալ մոտեցում է դա, նաև` էթիկայի խախտում: Ո՞վ է որոշում նրանց վճարունակ կամ հարուստ լինելը:

- Նոր նախարարը որպես առաջնահերթություն է սահմանել պարտադիր ապահովագրական համակարգին անցնելը: Ինչպե՞ս եք դրան վերաբերվում և ինչ նկատառումներ ունեք: Ի՞նչ գործոնների է անհրաժեշտ ուշադրություն դարձնել այս գործընթացում:

- Շատ ճիշտ մոտեցում է դա. պետության համար շատ կարևոր է ապահովագրական բժշկությունը: Առանց դրա ճիշտ, ժամանակին և մասնագիտական բարձր մակարդակի օգնություն ապահովելը շատ դժվար է: Կարծում եմ, պետք է լինի նաև ոչ պետական ապահովագրական մի համակարգ, որին ցանկացողները, համաձայն իրենց հնարավորությունների, կարող են մասնակցել և, եթե ցանկանում են, շարունակեն այդ ձևով ստանալ բուժօգնությունը:

- Հայաստանում արդեն գործում է բժիշկների կրեդիտավորման համակարգը: Ըստ ձեզ, ինչպիսի՞ն է դրա արդյունավետությունը:

- Մենք այդ ճանապարհի սկզբում ենք դեռ, սակայն և՛ բժշկական տեսակետից, և՛ բուժօգնություն ապահովելու տեսակետից դա ճիշտ է: Հիվանդն էլ պետք է հասկանա, թե որքան կրեդիտներ ունի իր դիմաց նստած բժիշկը, ում կարող է դիմել: Շատ կարևոր է նաև հիվանդի կողմից բժշկի ընտրության հնարավորությունը, որ ինքը կարողանա ընտրել իր բժշկին:

- Կա՞ արդյոք առողջ մրցակցություն Հայաստանի առողջապահության ոլորտում: Շատ բժիշկներ բողոքում են մոնոպոլիաների առկայությունից:

- Գիտե՞ք, որ Հայաստանում հիվանդին օրենսդրորեն իրավունք է տրված ընտրել իր բժշկին, որն ես ամենակարևորն էի համարում: Հիմա՝ եթե հիվանդների հոսք կա որևէ բուժհաստատություն, նշանակում է այնտեղ բուժօգնությունը բարձր մակարդակի վրա է, կամ այն ավելի է ապահովված, քան մյուս բուժհաստատությունները: Բժիշկներից ոչ ոք չի կանգնում փողոցներում և ասում` եկեք ինձ մոտ, ես լավ բժիշկ եմ: Հիվանդը, միևնույն է, պետք է համոզվի, որ այդ բժիշկը, որին ինքը դիմում է, բուժօգնությունը ճիշտ է կատարում, այն արդյունավետ է: Բժիշկը եթե նորմալ արդյունքների է հասնում, նրա հիվանդն, արդեն լինելով կենդանի գովազդ, այլ հիվանդների է ուղարկում նույն կենտրոն: Այլ խնդիր է գնային քաղաքականությունը, դրա տարբերությունը տարբեր բուժհաստատություններում: Դրա համար էլ, ինչպես արդեն նշեցի, պետք է ունենալ մի ընդհանուր հայեցակարգ, ուղեցույց, որով կորոշվեն նաև ֆինանսական և տնտեսական բոլոր հարցերը: Կարծում եմ, մենք գուցե դանդաղորեն, բայց, վերջիվերջո, գալու ենք դրան, որ բոլորի համար գինը կամ բուժօգնության վճարը լինի նույնը: Ուղղակի տարբերություններ կլինեն, ասենք, բժշկի որակավորման հետ կապված, բուժհաստատության տեխնիկական ապահովվածության, հիվանդասենյակների, հիվանդանոցի վիճակի հետ կապված: Պետք է ամեն ինչ պարզ, թափանցիկ լինի, մնացյալն արդեն հիվանդը կհասկանա:

- Եթե ձեզ արտերկրից աշխատանքի առաջարկ անեին, կլքեի՞ք հայրենիքը:

- Ես 1979 թվականից եմ աշխատում, արդեն 37 տարվա ստաժ ունեմ: Այդ տարիների ընթացքում ես արտերկրի բազմաթիվ կենտրոններում մասնագիտացել եմ, շատ հնարավորություններ եմ ունեցել այնտեղ մնալու, աշխատելու: Սակայն, մտքովս երբեք նման բան չի անցել, նույնիսկ եթե անցել է, չեմ գտել, որ դա ճիշտ է, արդարացի է: Միշտ փորձում եմ, որքան էլ դա բարձր հնչի, ծառայել իմ հայրենիքին, մեր հայրենակիցներին և իմ տեսած, սովորած մեթոդները ներդնել Հայաստանում:

- Ինչպե՞ս եք վերաբերվում բժիշկներին, որոնք լքում են հայրենիքը:

- Չէի ուզենա միանշանակ պատասխանել: Չի կարելի նրանց ո՛չ նախատել, ո՛չ էլ խրախուսել: Ամեն ինչ կախված է նրանից, թե բժիշկն ինչ պայմաններից ելնելով է այդ քայլին գնացել: Ամեն մի դեպք պետք է առանձին ուսումնասիրել, հասկանալ պատճառները: Ես երբեք նրանց հրապարակայնորեն չեմ մեղադրի:

- Դուք կգերադասեիք աշխատել մասնավո՞ր, թե պետական հիվանդանոցում: Ինչո՞ւ…

- Կուզենայի աշխատել և՛ պետական, և՛ մասնավոր կլինիկայում: Ես համարում եմ, որ մենք` բժիշկներս, սովորելով և ամեն ինչ ստանալով մեր մայր բուհից` բժշկական համալսարանից, ինչ-որ ձևով պատասխանատու ենք ու պարտք ունենք պետական համակարգի, մեր համալսարանի առաջ: Դրա համար ճիշտ կլինի, որ բժիշկը կարողանա աշխատել և՛ պետական համակարգում, և՛, բացի դրանից, հնարավորություն ունենա ինչ-որ ձևով աշխատել նաև մասնավոր կլինիկայում:

- Ինչպե՞ս բարձրացնել բնակչության վստահությունը ոլորտի նկատմամբ:

- Այդ առումով շատ հարցեր կան, որ պետք է լուծվեն: Առաջնահերթը` բնակչությունը պետք է համոզված լինի, որ ինքը կարող է ստանալ լիարժեք բուժօգնություն մեր հաստատություններում: Դրա համար պետք է, որ այդ հաստատությունները լինեն գոնե միջին, միջինից մի քիչ բարձր մակարդակի: Խոսքս վերաբերում է և՛ բժշկական ժամանակակից սարքավորումներով, համապատասխան դեղորայքով ապահովվածությանը, և՛ նորմալ բուժսենյակների, հիվանդասենյակների առկայությանը, և՛ բուժանձնակազմի համապատասխան պատրաստվածությանը: Շատ կարևոր է, որ այդ ամենով, բացի հիվանդասենյակներից, ապահովված լինեն նաև պոլիկլինիկաները` առաջնային օղակը: Պետք է նաև մի այնպիսի գործող համակարգ լինի, որ նրանք չմտածեն ոչ մի ֆինանսական հարցի մասին, կենտրոնանան զուտ իրենց մասնագիտական աշխատանքի վրա: Հիվանդից պետք է գումար գանձել թերևս միայն այն դեպքում, եթե կատարվում է առանձնապես ծախսատար վիրահատություն: