Եթե ծննդատունն աշխատում է ոչ լավ արդյունքներով, ապա ինչո՞ւ չփակել. Գեորգի Օկոև

Եթե ծննդատունն աշխատում է ոչ  լավ արդյունքներով, ապա ինչո՞ւ չփակել. Գեորգի Օկոև

Հայաստանում առկա վերարտադրողական խնդիրների, դրանցից խուսափելու եղանակների, ինչպես նաև վերջին շրջանում բուռն քննարկումների տեղիք տված ծննդատների փակման և որդեգրումների մասին Mednews-ը զրուցել է պրոֆեսոր, Մոր և մանկան առողջության պահպանման գիտահետազոտական կենտրոնի տնօրեն, Մխիթար Հերացու անվան բժշկական համալսարանի հետբուհական և շարունակական կրթության ֆակուլտետի Մանկաբարձության և գինեկոլոգիայի ամբիոնի վարիչ Գեորգի Օկոևի հետ:

-Վերարտադրողականության ոլորտում ի՞նչ խնդիրներ կան Հայաստանում և ըստ Ձեզ որո՞նք են պատճառները:

-Բժշկության մեջ չկա ոլորտ, որտեղ խնդիրներ չլինեն: Այդ խնդիրները և՛ Հայաստանում են, և՛ մնացած բոլոր երկրներում:

Այն, որ ծննդօգնությունն ու նորածնային խնամքը պետության հովանավորության տակ է՝ միանշանակ մեծ հաջողություն է: Սակայն մենք միշտ հարց ենք բարձրացրել, թե զույգերը առողջական ինչ վիճակում են սկսում մտածել հղիության մասին, քանի որ դրանից է կախված հղիության ընթացքում վտանգների առկայությունը: Հաճախ դեպքեր են լինում, երբ կինն ու տղամարդը ունենում են ինֆեկցիայի ախտանիշներ, սեռավարակներ և անտեղյակ լինելով խնդրին հղիություն է գրանցվում, որն էլ  ընդհանում է բարդություններով:

Այսօր ամուսնական զույգերը հնարավորություն  ունեն անվճար հետազոտություններ անցնելու՝ հղիության ընթացքում վտանգ առաջացնող հիմնական հիվանդությունների հայտնաբերման համար: Բայց փորձը ցույց է տալիս, որ հղիության ընթացքում տրվող հսկողության ոչ բոլոր հնարավորություններից են օգտվում զույգերը: Երիտասարդները հաճախ մտածում են, որ իրենց հետ ոչինչ պատահել չի կարող, հիվանդությունները իրենցից հեռու են: Ինչպես ասում են ամպրոպը մինչև չխփի, չեն խաչակնքվի:Սակայն ես հույս ունեմ, որ կամաց-կամաց կսովորեն, որ պետք է հետազոտություններ անցնեն ժամանակին և նախապատրաստվեն, որ ամեն ինչ հարթ ընթանա, ճիշտ սնվեն,  հրաժարվեն ալկոհոլից ու ծխախոտից, հստակ հետևեն բժշկի ցուցումներին:

-Իսկ ինչ անել ծննդկանի և նորածնի մահացությունը Հայաստանում նվազեցնելու համար:

-Ծննդկանի և նորածնի մահացության դեպքերը ամբողջ աշխարում ահռելի թվերի են հասնում. աշխարհում ամեն 2 րոպեն մեկ մեկ հղի է մահանում, ու քիչ դեպքերում է, որ պատճառը բժիշկն է:  Ծննդաբերության դրական արդյունք գրանցելու հարցում հասարակության դերն էլ մեծ է և միայն բժիշկ չէ, որ այստեղ գործ ունի։ Եթե կինը հղիության ընթացքում ծանր ֆիզիկական աշխատանք է կատարում, հաշվի չի առնում, որ ինքը օրինակ երակների լայնացում ունի ու չի սահմանափակում իր ակտիվությունը, դա հանգեցնում է բարդությունների ծննդաբերության ժամանակ։

Պետք է նշեմ, որ վերջին տարիներին Հայաստանում դրական աճ է գրանցվել և դրա հիմնական պատճառն այն է, որ բարդություն նկատելու դեպքում հղիները ուղեգրվում են ավելի բարձր կարգ ունեցող բուժհաստատություններ:

- Վերջին շրջանում մի շարք ծննդատների փակումը բուռն քննարկման արժանացավ: Շատ դեպքերում ծննդատների փակման հիմնավորում էր բերվում, որ դրանք չեն համապատասխանում սահմանված ստանդարտներին ու պետք է դրանք փակել  մահացության դեպքերի նվազեցման համար: Դուք համաձա՞յն եք այս հիմնավորումների հետ:

-Կա պետության կողմից սահմանված ստանդարտներ, որոնք պետք է պահպանվեն յուրաքանչյուր հաստատությունում: Օրինակ՝ Երևանում դեպքեր են լինում, որ խցանման պատճառով հղին ժամանակին չի հասնում ծննդատուն, բայց դա չի նշանակում, որ այդ ճանապարհին պետք է ևս մեկ ծննդատուն կառուցվի:

Ես կողմ եմ նրան, որ  ծննդատների աշխատանքի արդյունավետությունը բազմաթիվ ցուցանիշներով որոշվի: Պետք է վերցնել քարտեզ ու հասկանալ այս ծննդատունը ինչքան մարդու է հասանելի, ինչպիսին են ճանապարհները,ինչքան է տվյալ բնակավայրի բնակչության քանակը, կլիմայական վիճակը: Պետք է ծնունդների բավարար քանակ լինի, որպեսզի աշխատակազմը կարողանա բնականոն աշխատել,  կարևոր է նաև հագեվածությունը՝ մասնագետներով, սարքավորումներով, դեղորայքով:

Պետք է փակվող ծննդատների յուրաքանչյուր դեպք առանձին դիտարկել և օպտիմալ լուծում գտնել, չի կարելի ուղղակի ասել՝ ես կողմ եմ փակման կամ դեմ: Միգուցե, որոշները փակելու փոխարեն նոր սարքավորումներով վերազինվեն: Իսկ հակառակ դեպքում, եթե ծննդատունն աշխատում է ոչ  լավ արդյունքներով, ապա ինչո՞ւ չփակել, բայց ես վստահ եմ, որ որոշում կայացնողները միայն ծնունդների քանակը չեն հաշվել:

-Ծննդատների հետ կապված ևս մեկ թեմա կա, որը քննարկվում էր, դա որդեգրումների թեման է: Դուք ի՞նչ կասեք այդ մասին և ասացեք խնդրեմ  առհասարակ  ծննդատները որդեգրման հետ կապվո՞ւմ են:

-Կա հստակ կարգ և այն գործում է հետևյալ կերպ՝ կինը եկավ,  ծննդաբերեց  և հայտնեց, որ հրաժարվում է երեխայից։  Ծննդատունը  հրավիրվում է Աշխատանքի և սոցիալական հարցերի նախարարության «Խնամակալության և հոգաբարձուների խորհրդի» ներկայացուցիչներին և կնոջ հրաժարականը գրանցվում է մասնագետների ներկայությամբ։ Նորածնից առանձին պետք է հրաժարվի և՛ մայրը, և ՛հայրը, որից հետո երեխան գրանցվում է որպես ՀՀ քաղաքացի և տեղափոխվում է մանկատուն։ Որդեգրման հետ կապված ցանկացած գործընթաց կատարվում է դրանից հետո:  Սովորաբար երեխան ծննդատնից ունենում է երեք ուղղություն՝  իր ընտանիք, հրաժարվելու դեպքում համապատասխան հաստատություն և  որոշ խնդիրների ի հայտ գալու դեպքում՝ այլ բուժհաստատություն։ Այլ բան օրենքով արգելվում է։

Չեմ կարող հասկանալ, թե ինչպես կնոջ կարելի է համոզել երեխայից հրաժարվել և հետո չեմ կարող հավատալ, որ մանկաբարձ- գինեկոլոգը կարող է նման քայլի գնալ։ Միայն կուզենայի այս մթնոլորտը շուտ անցներ, և հիվանդները նորից հավատով լցվեն բժիշկների նկատմամբ:

- Ըստ Ձեզ ինչպիսին են առհասարակ հիվանդ-բժիշկ հարաբերությունները Հայաստանում: Անվստահություն կա բժիշկների նկատմամբ:

Մենք բավականին լուրջ խնդիր ունենք  հիվանդ-բժիշկ հարաբերություններում:Ագրեսիվ մոտեցում կա բժիշկների նկատմամբ, Անվստահության պատճառներից մեկն այն, թե ինչքանով է բժիշկը որակյալ, իհարկե այստեղ մենք ցավոք սրտի խնդիրներ ունենք, բայց կարծում եմ, որ  իմ կոլեգաների մեծամասնությունը բավականին լավ պատրաստված են: Պետք է հասկանալ, որ չկա բժիշկ, որն ուզենա, որ հիվանդի վիճակը վատ լինի:

Բայց հիվանդները հաճախ չեն լսում բժշկին, չեն հետևում ցուցումներին: Չլսելու հետ մեկտեղ դիմում են ամենավատ տարբերակին՝ համացանցով գտնում են ինֆորմացիա և սկսում են ինքնաբուժությամբ զբաղվել:

Հաճախ էլ սկսում են բժշկին թելադրել թե ինչպես է պետք բուժել՝ ինչ-որ կասկածելի աղբյուրներից նյութեր կարդալով:  Երբ իրենց թելադրածով չես անում՝ որակում են որպես վատ մասնագետ:Նույնն էլ հղիների դեպքում է,պարտադրում են կեսարյան հատում անել, կամ չանել, երբ որ անհրաժեշտ է: Ցանկացած բժիշկ միշտ ձգտում է անել առավելագույնը, սակայն կա մի սահման, որից այն կողմ դու արդեն բան անել չես կարող: Ապացուցողական բժշկությունը սահմանում է, որ եթե որևէ հիվանդության ախտորոշմանը համապատասխան նախատեսված բոլոր քայլերը անում ես այնպես, ինչպես որ հաստատված է, ապա 95 % դեպքերում հաջողության կհասնես,սակայն կա 5 %, որի դեպքում բժշկություն դեռևս անզոր է: Իսկ եթե չես անում այնպես, ինչ ենթադրվում է, արդյունքում ունենում ես լավագույն դեպքուրմ 65-80 տոկոս հաջողություն, դրա համար մենք չենք կարող լսել պացիենտին, որ եթե նա այդպես է ուզում, ուրեմն այդպես պիտի անենք:

Երբեմն նաև բռնության դեպքեր են լինում բժիշկների նկատմամբ: Դուք որպես բժիշկ Ձեզ պաշտպանված զգո՞ւմ եք:

-Այսօր բժիշկները Հայաստանում անպաշտպան են: Չկա որևէ կառույց, որը պաշտպանի բժշկին, չկա բժշկի ապահովագրություն: Բժիշկը կարող է բազմաթիվ ծանր դեպքերում պացիենտներին ոտքի կանգնեցնել, բայց տասնյակ տարիների ընթացքում մի անհաջող դեպք ունենալ, որը դառնա դատական գործ, և բժիշկը հայտնվի բոլորի թիրախում: Դա ճիշտ չէ:

Մեզանում չկա հստակ մոտեցում բժշկական սխալի հասկացության նկատմամբ: Բժշկական սխալը երբեք չի հետապնդվում, իսկ մեզ համար դժվար է դա ընդունել: Եթե բժիշկը  մի ախտորոշում է տվել և ախտորոշման համար բոլոր քայլերը արել է, բայց հաջողություն չի ունեցել,  մենք հետ գնալով կարող ենք հասկանալ, որ այո՛,  բժիշկը սխալ է  գործել և պետք է ուրիշ կերպ մոտենար այս հարցին, բայց ի սկզբանե, ախտորոշման մեջ է խնդիր եղել: Այս դեպքում բժշկական սխալը չի հետապնդվում Ճշգրիտ ախտորոշումը շատ դեպքերում ավելի դժվար է, քան բուժումը:  : Հետապնդվում է, եթե բժիշկը իր դրած ախտորոշմանը չհամապատասխանող բուժում է արել:

-Բժիշկների կողմից թույլ տրվող սխալների պատճառներից մեկն էլ ոչ որակյալ մասնագետ լինելն է: Վերջերս բժիշկների որակավորման նոր համակարգ է ներդրվել՝ կրեդիտավորումը: Ի՞նչ եք կարծում դա կապահովի լավ որակ:

-Եթե  բժիշկին տանք թույլատվություն, որ աշխատի միայն մի ձևով ու վերջ, այդ  բժիշկը 5 տարի կօգնի, մի քանի տարի հետո իր տված օգնության արդյունքը  կքչանա, կանցնի ևս մի քանի տարի ու կսկսի վնասել:

Իմ կարծիքով բժիշկը ժամանակ առ ժամանակ պետք է թարմացնի իր լիցենզիան, դա ամբողջ կյանքի համար չի կարող ծառայել: Բժիշկը պետք է միշտ շարունակի հետդիպլոմային կրթությունը, վերապատրաստումների գնա, մասնակցի կոնֆերանսների, սիմպոզիումների և այլն:

-Հայաստանում մասնագետները հիմնականում կենտրոնացված են Երևանում: Ինչպե՞ս կարելի է լուծել այս խնդիրը, որպեսզի տեղաբաշխվածությունը համաչափ լինի կամ գոնե  մոտենա համաչափ լինելու շեմին:

-Այստեղ մի լուծում կա՝ պետք է շահագրգռել բժշկին, որ ինքը գնա մարզում աշխատի: Օրինակ՝ պետք է իրեն շատ աշխատավարձ տալ: Ապահովել որոշ պայմաններով:

Եվ մի կարևոր քայլ էլ պետք է անել:Մենք ունենք նաև պետական պատվերով սովորող  ուսանողներ, որոնք ոչ մի պարտականություն չեն կրում: Այդ ուսանողներին պետք է տրվի պարտավորություն՝ ավարտելուց հետո աշխատել մարզերում ու փորձառություն ձեռք բերել: Նրանք նաև դրանով կթեթևացնեն մարզում աշխատող փորձառու մասնագետների բեռը, որոնք քիչ են ու այնքան ծանրաբեռված են աշխատում, որ անգամ կարճ ժամանակ բացակայելու հնարավորություն չունեն, դառնում են պատանդ: Իսկ Երևանում մասնագետների թիվը անհրաժեշտից ավելին է:

Mednews.am

Առողջապահական համակարգ մասնագիտական պարբերական