Բժշկի ճանապարհը՝ գիտակցված ընտրություն
Յուրաքանչյուր բժշկի կյանքի պատմություն միախառնված է մեծաթիվ այլ մարդկանց ճակատագրերի հետ: Բժիշկն ամեն օր տասնյակ մարդկային կյանքերի հետ է գործ ունենում, ապրում նաև նրանց ապրումներով, քաջալերում ու բուժում: Սա մասնագիտություն է, որ պատահական ընտրել չես կարող: Լինել բժիշկ, նշանակում է ստանձնել պատասխանատվություն, սիրել մարդկանց, ամեն պացիենտի մոտենալ յուրովի, զգալ նրան ու պատրաստ լինել՝ անելու առավելագույնը սեփական ուժերի լարման հաշվին: Քիչ չեն դեպքերը, երբ բժիշկը իր պացիենտի մասին գիտի ավելին, քան շատ հարազատներ: Քանաքեռ-Զեյթուն բժշկական կենտրոնի մանկաբարձ-գինեկոլոգ Նարինե Շատվերյանը պատմում է, որ ոչ միայն առանձին հիվանդների, այլև ընտանիքների ու գերդաստանների հետ կապը արդեն տասնամյակների պատմություն ունի:
-Հե՞շտ է ամեն օր գործ ունենալ մարդկային կյանքերի հետ: Ինչպիսին է բժշկի առօրյան:
Հեշտ չէ բնականաբար: Հատկապես ծննդաբերության ժամանակ գործ ունես միանգամից երկու կյանքի հետ, ինչը մեծ պատասխանատվություն, հսկայական նյարդային ու ֆիզիկական էներգիա է պահանջում: Սակայն երբ սիրում ես աշխատանքդ ու գիտակցում՝ինչի համար ես անում, այլ կերպ ես վերաբերում: Մեր աշխատան-քային օրն իրականում երբեք սովորական աշխատանքային ռեժիմով չի սահմանափակվում. եթե անհրաժեշտ է, ցանկացած ժամի պիտի օգնություն ցուցաբերես հիվանդին երբեմն սեփական առողջության, հանգստի, ին-չու չէ նաև ընտանիքիդ հետ լինելու հաշվին: Կարևորը գիտակցված լինի ընտրությունդ: Բայց մեր աշխատան-քը նաև շատ հաճելի կողմեր ունի: Առողջությունը վերագտած մարդու ուրախությունը շատ մոտիվացնող գոր-ծոն է: Մեր աշխատանքում նաև վստահությունը կարևոր դեր ունի: Եթե պացիենտը ճանաչուք է բժշկին, չի բարդույթավորվում տարբեր խնդիրներով դիմելիս: Ջերմ հարաբերությունների շնորհիվ նաև տեղյակ ես լի-նում ընտանիքի հոգեբանական, սոցիալական ու անգամ ժառանգական առանձնահատկություններին, ինչը հեշտացնում է բուժման ու հիվանդությունների կանխարգելման ընթացքը:
-Արդեն 28 տարվա աշխատանքային փորձ ունեք: Եղե՞լ է ինչ-որ ժամանակաշրջան, որ հատկա-պես ազդել է Ձեր մասնագիտական ճանապարհի վրա:
– Կյանքի բերումով 1992-թթ-ից աշխատել եմ Շիրակի մարզի Աղին բժշկական կենտրոնում որպես մանկա-բարձ-գինեկոլոգ, իսկ 1995թ-ից որպես նույն հիվանդանոցի տնօրեն: Ցուրտ ու մութ տարիներն էին, պատե-րազմ էր, չկային բուժօգնության համար անգամ նվազագույն պայմաններ, շատ դեպքերում անգամ վառելիք չկար, որ հղի կնոջը հասցնեին ծննդատուն, ու պատահել է՝ ստիպված եմ եղել ծնունդներ ընդունել ոչ հիվան-դանոցային պայմաններում: Սակայն դժվարությունը միայն դրանում չէր: Մեր հիվանդանոցը սպասարկում էր շրջակա մի շարք գյուղերի, իսկ շրջանում մասնագետները շատ քիչ էին: Այդ իսկ պատճառով գինեկոլոգիական միջամտություններից զատ ստիպված էի նաև այլ նեղ մասնագիտական հարցերով օգնել մարդկանց, քանի որ այլ տարբերակ պարզապես չկար: Ճիշտ է, երիտասարդ էի, փորձառությունս շատ մեծ չէր, սակայն մեծ էնտու-զիազմով ու պատասխանատվությամբ էի մոտենում աշխատանքիս: Այդ շրջանը շատ մեծ դերակատարություն ունեցավ որպես մասնագետ կայանալուս հարցում, քանի որ նման իրավիճակներում ավելի ուժեղ ես զգում, թե ինչ պատասխանատվություն ես ստանձնել: 1997թ-ից արդեն նորից տեղոփոխվեցի Երևան: Այստեղ էլ բազմա-թիվ ուշագրավ իրավիճակներ են եղել. ի վերջո յուրաքանչյուր պացիենտ յուրովի մոտեցում ու վերաբերմունք է պահանջում: Հատկապես հաճելի է այն, որ այսօր ընդունում ես այն կանանց ծննդաբերությունը, ում ժամանա-կին օգնել ես լույս աշխարհ գալ:
-Ի դեպ, շատ է խոսվում այն մասին, որ անպտությունը համեմատության մեջ տոկոսային աճ է գրանցում: Արդյոք դա դատավճիռ է դառնում զույգերի համար:
-Իսկապես կա նման տենդենց, սակայն հուսալքվելու կարիք չկա, ուղղակի մեծացել է բժշկական ու հատկա-պես գինեկոլոգիական միջամտության դերակատարությունը, որպեսզի կինը զգա մայրության բերկրանքը: Հ-պարտությամբ պետք է նշեմ, որ անպտղության բուժման հարցում հրաշալի արդյունքներ ունենք, ընդ որում կնոջ հետ կիսում ենք ոչ միայն հղիանալու ուրախությունը, այլև միասին ճանապարհ անցնում հղիության ողջ ընթացքում, վարում ծննդաբերությունը: Ինքս էլ մայրական շատ հաճելի ապրումներ եմ ունենում այդ երեխա-ների առաջին ճիչը լսելով ու ծնողների երջանկությունը տեսնելով: Ընդ որում, մեզ մոտ հաճախ գալիս են եր-կար տարիներ տարբեր պատճառներով երեխա չունեցող զույգեր ոչ միայն Հայաստանից, այլև Վրաստանից, Ռուսաստանից և Եվրոպայից: Քանի որ անպտղությունը բազմապատճառ բնույթ ունի, հետևաբար այն հետա-զոտելիս առաջնորդվում ենք բոլոր պատճառների բացառման սկզբունքով:
Շատ եմ կարևորում այն, որ վերջին տարիներին առողջ սերունդ ունենալու հարցում իրենց մեծ դերակատա-րությունը սկսել են գիտակցել նաև տղամարդիկ և բավականին հեշտ համաձայնում են հետազոտվել:
-Իսկ առհասարակ ի՞նչ հաճախականությամբ պետք է կինը այցելի բժշկին պրոֆիլակտիկ նպատակներով:
– Ցանկալի է, որ անպայման յուրաքանչյուր կին տարին մեկ անգամ այցելի գինեկոլոգին, հատկապես արգան-դի վզիկի քաղցկեղի ու կրծքագեղձի հիվանդությունների կանխարգելման կամ վաղ հայտնաբերման համար, քանի որ, օրինակ, արգանդի վզիկի քաղցկեղի վաղ հայտնաբերումը հնարավորություն է տալիս մեզ կանխել դրա զարգացումը ու լիովին բուժել այն՝կատարելով բոլոր անհրաժեշտ վիրահատական միջամտությունները: Իհարկե բորբոքային հիվանդությունների ժամանակին բուժումն էլ կարող է կանխել շատ բարդություններ, այդ թվում՝ անպտղությունը:
-Անդրադառնանք նաև ոլորտային հարցերի: Դուք որպես մասնագետ Ձեզ պաշտպանված զգում եք Հայաստանում
-Ցավոք բժշկի պաշտպանվածության հարցը, կարելի է ասել, այսօր ոլորտի ամենալուրջ խնդիրներից է: Բոլոր ժամանակներում բժիշկը հասարակության մեջ հատուկ դիրք ու հարգանք է ունեցել, քանի որ ամեն օր գործ է ունենում մարդու կյանքի հետ: Սակայն այսօր բժիշկը շատ խոցելի է դարձել: Մահվան ելքով ցանկացած դեպքի հանրայնացումը հիմք է դառնում բժիշկներին հերթական անգամ քարկոծելու համար: ԶԼՄ-ներում սովորա-բար ներկայացվում են ոչ թե իրական մանրամասներ, այլ էմոցիոնալ մեկնաբանություններ առանց հիմնավոր փաստերի՝ մեղադրելով ու վիրավորելով բժիշկներին այն դեպքում, երբ չկա դատաբժշկական եզրակացություն ու դեռ ապացուցված չէ բժշկի մեղքը: Իրականում շարքային քաղաքացին կարող է չտիրապետել մասնագիտա-կան հարցերի, սակայն ԶԼՄ-ները պարտավոր են պատասխանատվությամբ մոտենալ իրենց տարածած տեղե-կությունների իսկությանը ու չխաղալ բժիշկների հեղինակության հետ, ովքեր հարյուրավոր կյանքեր են փրկում իրենց քրտնաջան աշխատանքով:
Ես իհարկե չեմ բացառում նաև, որ կան անբարեխիղճ բժիշկներ, որոնց գործողությունները պատճառ են դառ-նում, որ մարդկանց մոտ անվստահություն ծնվի: Բայց չի կարելի է առանձին դեպքերը ընդհանրացնել: Կար-ծում եմ, որ բժիշկների շահերը պաշտպանող հատուկ օրենք պետք լինի, որը խիստ պատիժ կսահմանի և բժշկի արժանապատվությունը անհիմն վիրավորող նյութերի և բժշկի նկատմամբ բռնություն կիրառելու դեպքում:
-Վերջերս շատ է խոսվում պարտադիր ապահովագրական համակարգ մտցնելու մասին: Ըստ Ձեզ դա կնպաստի՞ ոլորտի զարգացմանը:
-Գիտեք, պարտադիր ապահովագրական համակարգը իսկապես կարող է հնարավորություն ստեղծել, որ մեր քաղաքացիները կարողանան իրենց առողջական խնդիրներով զբաղվեն ժամանակին ու ավելի քիչ մտահոգվեն ֆինանսական հարցերի հետ կապված: Սակայն որպեսզի այդ համակարգը իր իրական առաքելությունը կա-տարի, պետք է կատարելագործվի այն մեխանիզմը, որն այսօր արդեն գործում է: Մասնավորապես, շատ կար-ևոր է, որ ապահովագրական ընկերությունները ավելի օբյեկտիվ գնահատեն մատուցվող բժշկական ծառա-յությունների գները՝հիմնվելով մասնագիտական կարծիքի ու բուժհաստատությունների կողմից կատարվող ի-րական ծախսերի վրա: Կարևոր է նաև, որ ընդլայնվի բուժծառայությունների ցանկը, որոնք փոխհատուցվում են ապահովագրական ընկերությունների կողմից: Կարծում եմ, որ այս հարցերի շուրջ պետք է ապահովագրա-կան ընկերությունների ու առողջապահության ոլորտի համապատասխան օղակների միջև կառուցողական քննարկումներ լինեն, որպեսզի և պացինետը լիարժեք բուժում ստանա և մատուցվող բժշկական ծառայութ-յունների որակը գոհացուցիչ լինի:
