Անմիզապահություն. հիվանդությու՞ն, թե՞ ժամանակավոր խնդիր

Ամբողջ աշխարհում երեխաների շրջանում միզապարկի ֆունկցիայի խանգարումներն ու փորկապությունները բավական լայն տարածվածություն ունեն: Սրանք այն խնդիրներն են որոնք անհարմարություն են առաջացնում ոչ միայն երեխայի, այլև ընտանիքի  համար, երբեմն անգամ հանգեցնում ընտանեկան տարաձայնությունների, երեխաների մեջ թողնում հուզական ծանր հետք: Նման հետևանքներից խուսափելու համար պետք է օբյեկտիվ գնահատել երեխայի խնդիրը, ճանաչել հիվանդությունը և ժամանակին դիմել մասնագետ բժիշկներին: Ներկայացնում ենք Արաբկիր ԲԿ ուռոլոգիական բաժանմունքի մանկական վիրաբույժ, ուռոլոգ և կոնքի խոռոչի օրգանների ֆունկցիայի խանգարման  ծառայության ղեկավար Ալբերտ Լալազարյանի խոսքը վերոնշյալ խնդիրների մասին:

Անմիզապահությունը, իր երեք դրսևորումներով` գիշերային, ցերեկային և տոտալ, ամենահաճախ հանդիպող պաթոլոգիան է: Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության  տվյալներով ամենահաճախ հանդիպող տարբերակը  մոնոսիմպտոմատիկ գիշերային անմիզապահությունն է: Այս հիվանդության ժամանակ գիշերվա ընթացքում արտադրվում է մեզի ավելի շատ քանակությունն է, քան կարող է տեղավորել միզապարկը, ու այդ պատճառով առաջանում է անմիզապահություն: Այստեղ խնդիրը անտիդիուրետիկ հորմոնի ցիրկադային ռիթմերի խանգարումն է, երբ երեկոյան և գիշերվա ժամերին ընթացքում   անտիդիուրետիկ հորմոնի  քանակության նորմալ բարձրացում տեղի չի ունենում և   երիկամները նույն արագությամբ և' գիշերը, և' ցերեկը  մեզ են արտադրում, որի պատճառով գիշերվա 8 ժամվա ընթացքում միզապարկը դառնում է գերլցուն  և առաջանում է անմիզապահություն:

Անմիզապահության առաջացման հիմնապատճառները կարող են տարբեր լինել. Սոցիալ-հոգեբանական, տրավմատիկ, գենետիկ և ֆիզիոլոգիական: Արաբկիր ԲԿ կոնքի խոռոչի օրգանների ֆունկցիայի խանգարման  ծառայության ղեկավար Ալբերտ Լալազարյանը նշում է, որ իրենց ծառայության դիմած պացիենտների շրջանում ավելի շատ են միզապարկի և միզուղիների ֆիզիոլոգիական խանգարումների հետևանք հանդիսացող անմիզապահությունները և դրանք չի կարելի անվանել մոնոսիմպտոմատիկ անմիզապահություն: Այս հիվանդները սովորաբար ունենում են այլ գանգատներ ևս. միզելիս ցավեր կամ դժվարություններ, միզուղիների կրկնվող ինֆեկցիաներ, և այլն: «Միզապարկի դիսֆունկցիա ախտորոշում որպես այդպիսին ներկայումս  չկա, դա հավաքական հասկացություն է. նշանակում է սխալ աշխատող միզապարկ»:

 Ալբերտ Լալազարյանը նշում է  դիսֆունկցիաներով պայմանավորված անմիզապահության  երկրորդ տեսակը. միզապարկի աշխատանքի նեյրոգեն խանգարումները կամ նեյրորոգեն միզապարկ կոչվածը, որը համարում է շատ ավելի լուրջ խնդիր, քան ուղղակի անմիզապահությունը  կամ միզապարկի դիսֆունկցիան. «Թվում է` ինչ  է միզապարկը. տոպրակ, որը անընդհատ լցվում է, դատարկվում: Իրականում այն բազմաթիվ նյարդերով և մեխանիզմներով բարդ կարգավորում ունեցող օրգան է, և այդ նյարդերից մեկի կամ երկուսի շեղումը կարող է հանգեցնել միզապարկի լուրջ խանգարումների: Նեյրոգեն միզապարկը չի բուժվում:  Երեխաների շրջանում այն ավելի հաճախ առաջանում է ողնուղեղային ճողվածքների վիրահատությունից հետո, բայց լինում է նաև տարբեր հիվանդությունների` ողնաշարի վնասվածքների, ողնուղեղի, փոքր կոնքի օրգանների, միզապարկի շուրջ առաջացող նորագոյացությունների ժամանակ, երբ վնասվում կամ ախտահարվում  են դեպի միզապարկի աշխատանքը կարգավորող կենտրոններ ուղղված նյարդաթելերը: Նեյրոգեն միզապարկը ոչ միայն չի բուժվում, այլև հանգեցնում է երիկամային անբավարարության»:

Անմիզապահությունները նաև ունեն ժառանգական բնույթ: Եթե տղամարդը մանկության ընթացքում ունեցել է անմիզապահություն, նրա ժառանգների` նույն խնդիրը ունենալու հավանականությունը 60 % է, կանանց դեպքում` 65 %, եթե երկուսն էլ ունեցել են` 75 % , եթե երեխաներից մեկն ունի անմիազապահություն, մյուսի ունենալու հավանականությունը 65 % է:

Հաճախ անտեսվում են անմիզապահության առաջացման հիմնապատճառները, դրանց հիմնականում վերագրում են սոցիալ-հոգեբանական պատճառներ և հաճախ փորձում բուժել ասեղնաբուժությամբ, մերսումներով, ֆիզիոթերապևտիկ եղանակներով,  «տատիկաբուժությամբ», դիմում հոգեբանների ու նյարդաբանների ու միայն հետաձգում երեխայի բուժման հնարավորությունը: Ա. Լալազարյանը հիշում է մի աղջկա, որը իրենց ծառայություն էր դիմել 14-15 տարեկանում, մինչ այդ անցնելով հեքիաթաբուժության, <ծեծաբուժության> , ասեղնաբուժության կուրսեր, և միայն իրենց օգնությամբ բուժման երկու կուրս անցնելուց հետո էր լրիվ առողջացել: Երկրորդային անմիզապահության (երբ 6 ամիս չոր շրջանից հետո երեխայի մոտ անմիզապահություն է սկսվել) առաջացման պատճառները կարող են տարբեր լինել` սկսած հոգեբանական խնդիրներից, մինչև միզապարկի աշխատանքի խանգարումներ: Մանկաբույժները նման խնդրի առնչվելիս, միշտ փորձում են ծնողներից պարզել` արդյոք երեխան սթրեսային որևէ իրավիճակ ապրել է, թե ոչ, եղել է որևէ բացասական հոգեբանական գործոն.ընտանեկան վեճ, ընտանիքի անդամի կորուստ, հիվանդություն, բնակավայրի, դպրոցի փոփոխություն և այլն: Բայց սա չի նշանակում, թե անմիզապահությունը զուտ հոգեբանական խնդրի հետևանք է և պետք  դիմել, ասենք հենց հոգեբանի. միայն մասնագետը կարող է պարզել, արդյոք այն միզապարկի ֆունկցիոնալ խանգարման կամ վնասվածքի  հետանք չէ` նշանակելով ճիշտ ախտորոշում և բուժում: