Վահանաձև գեղձ. Հաճախ հնչող հարցեր

ՊԱՏԱՍԽԱՆՈՒՄ Է ԷՆԴՈԿՐԻՆ ՎԻՐԱԲՈՒՅԺ ԱՐՄԵՆ ՎԱՐԺԱՊԵՏՅԱՆԸ

– Ինչպիսի՞ն է վահանագեղձի հանգույցների վիրահատության տևողությունը։

– Դա կախված է վիրահատության ծավալից՝ միջինը 20 րոպեից մինչև 3 ժամ։

– Որքա՞ն է տևում հետվիրահատական փուլը։

– Մեր հիվանդների 90% դուրս է գրվում վիրահատությունից հետո հաջորդ օրը։

– Վիրահատությունից հետո պարանոցի վրա կոշտ սպին երևալու՞ է։

–Բաց վիրահատություն անելու դեպքում մաշկի վրա տեղադրվում է կոսմետիկ կար կամ էլ վերքի եզրերը սոսնձվում են հատուկ կոսմետիկ սոսնձով։ Վիրահատությունից որոշ ժամանակ անց կմնա նվազ նկատելի բարակ սպի միան։ Իսկ եթե վիրահատությունը իրականացնում ենք էնդոսկոպիկ մեթոդով պարանոցային հատվածից, մնում է ընդամենը 1,5 սմ երկարությամբ սպի պարանոցի վրա, թևատակային մուտքով վիրահատությունը անելիս՝ պարանոցի վրա սպի առհասարակ չի լինում:

– Կան հանգույցներ, բայց հորմոնները նորմայի մեջ են. այդ դեպքում կարիք կա՞ հանգույցների փոքրացման համար հորմոններ ընդունել։

– Ոչ, բայց․․․ անպայման հարկավոր է հավաստիանալ, որ հանգույցը բարորակ է՝ պունկցիոն բիոպսիայի միջոցով։

– Հնարավո՞ր է խուսափել պունկցիոն բիոպսիայից՝ կատարելով էլաստագրություն։

– Ոչ, էլաստագրությունը ընդամենը ուլտրաձայնային հետազոտություններից մեկն է, այն բացահայտում է հանգույցի կոշտության կամ խտության աստիճանը։ Հաճախ խիտ հանգույցները բարորակ են և հակառակը փափուկ հանգույցներ են, սակայն չարորակ գոյացություն է զարգանում։

    -Ցավո՞տ է արդյոք բիոպսիան:

Զգացողությունը, որն առաջանում է ԲԱԲ-ի ժամանակ, համեմատում են ներարկումների ժամանակ առաջացող զգացողության հետ: Մի տարբերությամբ միայն․ ԲԱԲ-ը կատարվում է պարանոցի շրջանում:

-        Չե՞ն վնասվի արդյոք հանգույցին հարող հյուսվածքները:

Ո՛չ, չեն վնասվի, եթե պունկցիան կատարվի բժիշկ-մասնագետների կողմից: Չպետք է մոռանալ, որ ԲԱԲ-ն ընթանում է ՈՒՁՀ հսկողությամբ, և բժիշկը հստակ տեսնում է ասեղի ուղղությունը, որն էլ բացառում է հարակից հյուսվածքների կամ օրգանների վնասումը:

-Արդյո՞ք բիոպսիան  հանգույցի սահմաններից դուրս ուռուցքի տարածման չի հանգեցնում:

Ո՛չ, նման բան չի լինում: Բազմաթիվ ուսումնասիրություններից պարզ է դարձել, որ  վիրահատական ճանապարհով հեռացված հանգույցներում ԲԱԲ-ի պատճառով ուռուցքի տարածում չի գրանցվել:

-Արդյո՞ ք բիոպսիայից հետո հանգույցը չի սկսի արագ աճել:

Ո՛չ, ԲԱԲ-ը հանգույցի աճի մեջ փոփոխություններ չի կարող առաջացնել: Եթե մինչ ԲԱԲ-ի անցկացումը հանգույցն ունեցել է աճի միտում, ապա աճը կպահպանի նաև այդ միջամտությունը կատարելուց հետո:

-Ինչպե՞ս պատրաստվել բիոպսիային:

Առանձնահատուկ ոչինչ անել պետք չէ: Միակ խորհուրդն այն է, որ հետազոտությունից առաջ պետք չէ քաղցած մնալ:

-Որտե՞ղ խորհուրդ կտաք կատարել բիոպսիան:

Ցանկալի է այս հետազոտությունը կատարել այն կլինիկաներում, որտեղ առկա են էնդոկրին վիրաբուժության բաժանմունքներ:

-Ի՞նչ հաճախականությամբ պետք է կատարել բիոպսիան:

ԲԱԲ-ը  հիվանդների հսկողության համար նախատեսված մեթոդ չէ: Եթե առաջին անգամ կատարված ԲԱԲ-ով ստացվում է ինֆորմատիվ պատասխան, ապա երկրորդ անգամ կրկնելու կարիք չկա:

-Եթե առաջարկվում է բիոպսիա առանց ՈՒՁՀ հսկողության, պե՞տք է արդյոք համաձայնվել:

Իհարկե, ո՛չ: Բիոպսիան առանց ՈՒՁՀ հսկողության («կույր բիոպսիա». այս դեպքում բիոպսիան կատարում են մատների հսկողությամբ) վաղուց հնացել է: ՈՒՁՀ հսկողությամբ բիոպսիայի արդյունավետությունը մի քանի անգամ գերազանցում է «կույր» բիոպսիայի արդյունավետությանը:

-Կրկնակի կատարված բիոպսիայից հետո պատասխանը դարձյալ ինֆորմատիվ (հստակ) չէր: Ի՞նչ անել այդ դեպքում:

Այդ իրավիճակն առավել ուշարժան է: Կան այնպիսի հանգույցներ, որոնց դեպքում, հնարավոր չէ ինֆորմացիա ստանալ անգամ կրկնակի բիոպսիայի դեպքում: Կարելի է կրկնել բիոպսիան կա՛մ նույն կլինիկայում, կա՛մ մեկ ուրիշում: Եթե անգամ այս դեպքում բիոպսիան ինֆորմատիվ չէ, ցանկալի է հեռացնել կասկածելի հանգույցը:

– Ես ունեմ հանգույց վահանաձև գեղձում, իսկ թիրեոտրոպ հորմոնի մակարդակը նորմայից ցածր է, արդյո՞ք ինձ հարկավոր է  հանգույցի պունկցիա։

– Այս պարագայում առաջնային է դառնում վահանաձև գեղձի սցինտիգրաֆիան՝ տոքսիկ ադենոման հայտնաբերելու կամ բացառելու համար։ Ի դեպ, այն գրեթե չի լինում չարորակ, սակայն պահանջում է վիրահատական միջամտություն։ 

– Ճի՞շտ են ասում, որ տոքսիկ խպիպը չի կարելի վիրահատել։ 

– Եթե ախտորոշվել է տոքսիկ խպիպ և ախտորոշումը հաստատվել է, բուժման առաջնային նախընտրելի մեթոդ է հանդիսանում ռադիոակտիվ յոդով թերապիան։ Եթե դա անհնար է մի շարք պատճառներով /ֆինանսական տեսակետից անմատչելի լինելու, երկրում ռադիոյոդաթերապիայի բացակայության և այլն/, ապա բուժումը վիրահատական է։ Դեղորայքային թերապիան այս պարագայուն կիրառվում է հիվանդին վիրահատությանը պատրաստելու համար։  

– Իսկ հնարավո՞ր է վիրահատության պարագայում «չդիպչել» գեղձին, այլ հեռացնել միայն հանգույցը։ 

– Այդպիսի վիրահատություն /կոչվում է հանգույցի էնուկլեացիա/ այսօր չի կիրառվում մի շարք խնդիրների պատճառով, որոնք առաջ են գալիս հետվիրահատական շրջանում՝ ռեցիդիվ /կրկնակի առաջացում/, կրկնակի վիրահատության անհնարություն, բարդությունների ռիսկայնություն և այլն։ Կախված ախտորոշումից՝ կատարվում է կամ  գեմիտիրեոդէկտոմիա՝ գեղձի կեսի հեռացում կամ տիրեոիդեկտոմիա՝ ամբողջ վահանաձև գեղձի հեռացում։ 

– Ինձ մոտ ախտորոշվել է պապիլյար կառցինոմա, նաև ՈՒՁՀ –ն հայտնաբերել է լիմֆատիկ հանգույցների մեծացում, ինչպե՞ս իմանալ            նրանք ախտահարված են ուռուցքով, թե՞ ռեակտիվ մեծացած են։ Կա՞  անհրաժեշտություն  վիրահատությունը լրացնել լիմֆահանգույցների հեռացումով։

– Գոյություն ունեն մի շարք անուղղակի ուլտրաձայնային ախտանշաններ, որոնք թույլ են տալիս  մետաստազ կասկածել, սակայն վերջնական որոշում կայացնելու համար հարկավոր է կատարել պունկցիա լիմֆատիկ հանգույցից, այնուհետև կատարել ոչ միայն բջջաբանական հետազոտում, այլ նաև լաբորատոր՝ ասեղի ողողումով որոշել տիրեոգլոբուլին-օնկոմարկերը։ Նորմայի մեջ այն պետք է բացակայի լիմֆահանգույցում կամ էլ լինի շատ ցածր մակարդակի վրա։ 

–Կիստոզ հանգույցը կարո՞ղ է լինել չարորակ։

–Ավելի հազվադեպ, քան հյուսվածքային հանգույցը, բայց կարող է։

–Ինձ մոտ հեռացված է վահանաձև գեղձը՝ քաղցկեղի հետ կապված։ Վահանաձև գեղձի վրա վիրահատությունից հետո ես կարո՞ղ եմ հղիանալ։

–Այո, իհարկե։ Այստեղ ամենակարևորը հորմոնները օպտիմալ մակարդակի վրա պահպանելն է, ինչպես նաև տիրոքսինի ճիշտ դոզայի ընդունումը։

–Ես պրոֆեսիոնալ երգիչ եմ։ Ճի՞շտ են ասում, որ վահանաձև գեղձը վիրահատելիս վնասվում են ձայնալարերը, որից հետո կորցնում են ձայնը ցմահ։

–Ձայնալարերը գտնվում են իրար կողք և շատ մոտ վահանաձև գեղձին, երբեմն էլ  միաձուլված են այսպես կոչված կերակրափողային նյարդերը, որոնք էլ ապահովում են ձայնալարերի շարժունակությունը։ Դրա համար էլ շատ կարևոր ու անհրաժեշտ է վիրահատվել էնդոկրին վիրահատության բնագավառում մասնագիտացված ստացիոնարում։

– Վահանաձև գեղձի պապիլյար քաղցկեղի պարագայում վիրահատվելիս պարտադի՞ր է անցնել ռադիոյոդոթերապիայի կուրս։

–Եթե հիստոլոգիայի եզրակացությունից հետո ախտորոշվում է 1ա ստադիայի քաղցկեղ, ապա հիվանդը դասակարգվում է ցածր ռիսկի խմբում և գտվում է դինամիկ վերահսկողության տակ։