Երկ­րորդ ա­մե­նավ­տան­գա­վոր մաս­նա­գի­տութ­յու­նը

«Մի անգամ «Կուրիեր Յունեսկո» ամսագրում կարդացի ամենավտանգավոր մասնագիտությունների շարքը: Առաջին տեղում ժուռնալիստիկան էր, երկրորդ տեղում` ստոմատոլոգիան, դրանից հետո հանքափորի գործը: Ինձ դա զարմացրեց: Մի էքստրասենս այսպես բացատրեց. մարդը, որը գալիս է ձեզ մոտ, ամբողջ գիշեր չի քնել ցավից, գումարած վախը ատամնաբույժի հանդեպ: Այսինքն` նրա բիոդաշտը ամբողջությամբ քայքայված է: Եվ սկսում է ձեր բիոդաշտի հաշվին լցնել իրենը»,- սրանում «Մաեստրո» ստոմատոլոգիական կլինիկայի տնօրեն, օրթոպեդ Արմեն Գևորգյանը համոզվել է ավելի քան 30 տարվա աշխատանքի արդյունքում:

-Պարոն Գևորգյան, «Մաեստրո» ատամնաբուժական կլինիկան բավական երկար տարիների պատմություն ունի, կարելի է ասել` անցել է այդ բնագավառի զարգացման բոլոր փուլերը: Ի՞նչ է հաղթահարվել:

-Կլինիկան գործում է ավելի քան 25 տարի: Սկզբում այն նկուղային հարկում էր` փոքրիկ սենյակում: Տարիների ընթացքում ավելացան և աշխատողների քանակը, և սարքավորումները: Խորհրդային շրջանում այլ կերպ էր: Բոլոր նյութերն ու սարքավորումները  միայն Կազանի ստոմատոլոգիական գործարանում էին արտադրվում: Այդպես բոլորին պարտադրում էին նույն չափանիշներն ու որակը: Չունեինք հնարավորություն ոչ արտերկրում վերապատրաստվելու, ոչ նորություններին տեղյակ լինելու: Ստոմատոլոգիան բարձիթողի վիճակում էր և բավական ետ էր եվրոպական երկրներից, Ամերիկայից: Խորհրդային Միության փլուզումից հետո միայն ճանապարհը բացվեց: Բայց մեկ-երկու տարվա ընթացքում, բնականաբար, ոչ մի լուրջ տեղաշարժ չէր կարող լինել: Ժամանակ էր պետք սովորելու, վերապատրաստվելու: Հիմա նոր սերունդ է գալիս, որը բավական խորանում է այս մասնագիտության մեջ: Նախկինում բժիշկը ոչ մի երաշխիք չէր տալիս, և շատ դեպքերում ատամը վերաբուժելուց հետո, ի վերջո, հեռացվում էր: Հիմա էլ կան այդպիսի մասնագետներ, բայց անհամեմատ ավելի քիչ են: Դասընթացներն ավելի խորացված են անցկացվում: Բժշկական համալսարանում ժամանակին ստոմատոլոգիայի երեք ամբիոն կար, այժմ` յոթ ամբիոն: Հաճախակի մեկնում ենք վերապատրաստումների, բայց իսկապես վերապատրաստվելու: Թէ չէ այնպիսի տպավորություն է, թե Հայաստանում բոլորը բարձրակարգ ստոմատոլոգներ են` արտերկրում վերապատրաստված: 

-Վերապատրաստումը հատկապես ո՞ր ուղղություններով է կատարվում: 

-Ես Միացյալ Նահանգներից բավական շատ նորություններ եմ բերել լրիվ շարժական պրոթեզների վերաբերյալ: Երբ հիվանդը նորմալ չի պրոթեզավորվել, և լրիվ շարժական պրոթեզը չի պահվում բերանի խոռոչում, մենք կարողանում ենք օգնել նրան: Պատրաստում ենք այնպիսի շարժական պրոթեզներ, որոնք ամրանում են անգամ շատ մաշված, ատրոֆիայի ենթարկված լնդերին: Լրիվ շարժական պրոթեզ պատրաստելը բավական բարդ և պատասխանատու աշխատանք է, քանի որ պետք է շատ լավ իմանալ ծնոտի անատոմիան: Մեծ նշանակություն ենք տալիս իմպլանտացիային: Առաջ մարդիկ վախվորած էին մոտենում դրան: Բայց այն այժմ բավական զարգացել է, և վախենալու ոչինչ չկա: Շատ կարևորում եմ բարդ պրոթեզավորումը: Իմպլանտների վրա պրոթեզավորումը ևս նոր ուղղություն է և շատ ավելի բարդ: Իմպլանտը տիտանից է, իսկ տիտանը տաշելը, նրան զուգահեռություն տալը բարդ է: Հաճախ ասում են, թե իմպլանտը քայքայվում ու թափվում: Սա, որպես կանոն ասում են նրանք, ովքեր չեն կարողանում նորմալ                                                                                                                                           իմպլանտավորել: Բայց օրթոպեդի աշխատանքը, որքան էլ լավ արվի, չի կարող որակյալ լինել, եթե սկզբնական աշխատանքը` թերապիան լավ չի կատարվել: Ես իմ թերապևտների աշխատանքը անպայման վերահսկում եմ: Բոլոր թերապևտիկ աշխատանքները կատարում ենք ռենտգենից հետո: Կուրորեն չես կարող աշխատել: Օրինակ` եթե մի փոքր ատամի լիցքը շատ կամ  քիչ եղավ, այդ ատամը հնարավոր է ենթարկվի հեռացման: Շուտով մեր կլինիկայից երկու հոգի կմեկնեն Ուկրաինա` Պոլտավա, էսթետիկ թերապիայի գծով պրոֆեսոր Սերգեյ Ռադլինսկու մոտ դասընթացների: Նա ետխորհրդային շրջանի լավագույն կոսմետոլոգ-թերապևտներից է: Ռուսական էստրադայի շատ աստղեր, սկսած Ալլա Պուգաչովայից, գնում են նրա մոտ  ոչ թե պրոթեզավորվելու, այլ թերապևտիկ բուժում ստանալու: Էնդոդոնտիային ենք շատ մեծ տեղ հատկացնում. այն է` երբ մարդը ատամը մի քանի անգամ վերաբուժելուց հետո գալիս է, և փորձում ենք ամեն կերպ փրկել այն, չհեռացնել: Ամենակարևոր խնդիրներից է մաքրությունը, ստերիլ նյութերով և գործիքներով աշխատանքը, ոովհետև բժիշկը ոչ միայն վարակը կարող է տեղափոխվել, այլև ձեռք բերել: 

-Երաշխիք հիվանդին տրվու՞մ է:

-Բոլոր երկրներում հիվանդին տրվում է մեկ տարվա երաշխիք: Մեզ մոտ չգիտես ինչու, ասում են` 15 տարի, 20 տարի: Ինչպես կարող է բժիշկը այդպիսի երաշխիք տալ: Շատ մեծ նշանակություն ունի մարդու վերաբերմունքն իր ատամներին: Ինտելիգենտ մարդն իր հագած-կապածով չէ, ոչ էլ լսած երաժշտությամբ: Ամենաքիչը տարին մեկ պետք է գնալ բժշկի: Շատ հիվանդներ հարցնում են, թե քանի տարվա երաշխիք ունի իմպլանտը: Եթե բժիշկը նորմալ պրոթեզավորել է, ծամողական ուժը նորմալ բաշխել է, և եթե մարդը մաքրասեր է, ատամները տրավմայի չի ենթարկում ապա իմպլանտը տասնյակ տարիներ կծառայի: Ընդհանրապես, տալիս ենք մեկ տարվա երաշխիք: Եթե երկու-երեք տարի հետո էլ գալիս են ինչ-որ խնդրով, փորձում ենք ամեն ինչ անել` նրան օգնելու համար: Բայց եթե մարդն իր ատամներն օգտագործում է որպես բացիչ կամ ընկույզ ջարդելու գործիք, ոչ մի երաշխիք էլ չենք կարող տալ նրան:

-Ի՞նչ զեղչերի մասին է խոսքը:

-Զեղչեր արվում են հիմնականում մեծահասակների համար: Եթե պահանջվում է բավական բարդ աշխատանք, ապա զեղչ, որքան էլ ցանկանանք, չենք կարող անել: Եթե ծառայության գինը չբարձրանա, որակը կարող է իջնել: Բոլոր աշխատանքներն էլ որակյալ են արվում, բայց նյութերը, որոնցով աշխատում ենք նույնը լինել չեն կարող: Ես մի ցանկություն ունեմ. շատ լավ կլիներ, որ ստոմատոլոգիան ապահովագրվեր, թեկուզ ամենահասարակ պրոթեզավորումը: Քաղաքում ման եկեք, կտեսնեք, որ ժողովրդի մեծամասնությունը անատամ է ման գալիս: Իսկ ապահովագրման  դեպքում շատերը կօգտվեին: Իսկ եթե խոսենք ընդհանրապես անվճար աշխատանքի մասին, ապա երկար տարիներ համագործակցել ենք «Օրրան» մանկատան հետ, մինչև այնտեղ բացվեց ատամնաբուժական կլինիկա:

-Ի՞նչը առավել հաճախ կարող է դառնալ ատամների, լնդերի հիվանդության պատճառ:

Մեծ նշանակություն ունի գենետիկան: Հիմա շատ երիտասարդներ կան, որ ատամների լուրջ խնդիր ունեն, անգամ գիտեմ դեպքեր, երբ բանակից ազատվել են ատամների բացակայության պատճառով: Տարբեր հիվանդություններ կան, որոնք կարող են բերել ատամների կորստի: Նյարդային համակարգի քայքայված լինելու գործոնը մեծ է, այն շատ մեծ նշանակություն ունի առողջության համար: 

-Առօրյա խնամքի համար ի՞նչ խորհուրդներ կտաք:

-Ամեն երեկո պարտադիր պետք է լվանալ ատամները: Եվ, ինչպես իմ ուսուցիչն էր ասում (ես երկու ուսուցիչ եմ ունեցել, մեկը հայրս էր` Գևորգյան Էդուարդը, որը 20 տարի ստոմատոլոգիայի ամբիոնի վարիչն էր, և Կիլիկյան Էդիկը, որը դարձյալ ամբիոնի վարիչ էր) ամեն օր մի հատ պինդ խնձոր պետք է ուտել. դա խոզանակից ավելի լավ է մաքրում ատամները:

Երևակ - Առողջապահական համակարգ