Հովհաննես Սարկավագյան. Պետպատվերի ապահովումը կամ հիվանդանոցի, կամ հիվանդի ուսերին է
Հայաստանում բավարար պայմաններ չկան որակյալ բժշկության համար. տեխնիկական հագեցվածության թերի լինելուց բացի, մեր մասնագետները նույնիսկ լիցենզավորված չեն: Այս և համակարգի այլ հիմնախնդիրների մասին է ՚՚Առողջապահական համակարգ՚՚ պարբերականի հարցազրույցը «Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ» բժշկական կենտրոնի կրծքային վիրաբուժության բաժանմունքի վարիչ Հովհաննես Սարկավագյանի հետ:
–Ըստ ձեզ՝ Հայաստանում ապահովվա՞ծ են բավարար պայմաններ որակյալ բժշկության համար, ի՞նչ է դրա համար անհրաժեշտ, և որքանո՞վ է դա իրատեսական մեր երկրի համար: Հատկապես ո՞ր ուղղությամբ աշխատանք կա անելու:
– Այդ հարցը շատ լայն է, միանշանակ պատասխանել այդպիսի բարդ հարցի հնարավոր չէ: Հայաստանում բավարար պայմաններ որակյալ բժշկության համար, որոնք համապատասխանեն ինչ-որ ստանդարտների, բնականաբար, չկան, չեն կարող լինել, որովհետև մենք այն երկրների թվում չենք, որոնք ունեն համապատասխան ֆինանսական միջոցներ` բարձրորակ առողջապահություն ապահովելու համար: Այսինքն` մեզ մոտ առողջապահությունն ավելի շատ ապահովվում է ոչ թե տեխնիկական առաջընթացի հաշվին, ինչպես զարգացած երկրներում ու զարգացող երկրների մի մասում է, այլ մասնագետների հաշվին:
Բարձրորակ առողջապահություն ապահովելու համար երկու բաղադրիչ է անհրաժեշտ` բարձրորակ բժիշկ և ժամանակակից տեխնիկական ապահովվածություն: Տեխնիկական ապահովվածությունն այսօր շատ ռեալ չէ, որովհետև մեր երկիրը չունի այդ ֆինանսական հնարավորությունները: Մյուս խնդիրը, թերևս, ավելի պրոբլեմատիկ պետք է դիտվի, դա մեր այսօրվա մասնագետների որակի խնդիրն է, որովհետև մենք այսօր գործնականում չունենք մասնագետի որակը ստուգելու և այս կամ այն ասպարեզում նրան աշխատել թույլ տալու համակարգ: Լիցենզավորում, որպես այդպիսին, չունենք, իսկ առանց լիցենզավորման, պատկերացնել բարձրորակ առողջապահություն, կարծում եմ, իրատեսական չէ, որովհետև յուրաքանչյուր բժիշկ պետք է գիտակցի, որ ինչ-որ ժամանակ հետո իր գետիլիքները և ունակությունները պետք է ստուգվեն: Եթե բժիշկը կարող է տարիներ շարունակ իր հոսանքի մեջ ընկած աշխատել առանց ստուգվելու, թույլատրվելու իր աշխատանքին, բնականաբար, ինքն իր որակը կսկսի կորցնել: Մեր բժիշկներից ոչ մեկը լիցենզիա չունի:
– Դուք, որպես մասնագետ, ձեզ պաշտպանվա՞ծ եք զգում, ե՞րբ և ինչո՞ւ է բժիշկն անպաշտպան:
– Նախ, մեր երկրում ընդհանրապես «օրենք» հասկացությունը, ցավոք, շատ հարաբերական հասկացություն է: Բժշկության մեջ չկան հստակ գրված ինչ-որ բաներ, օրինակ, վիրահատությունից առաջ հիվանդի և բժշկի հարաբերությունները հստակեցված չեն: Պետք է լինի կենտրոնացված կարգով ընդունված կամ հաստատված ինչ-որ մի ընդհանուր փաստաթուղթ, ոչ թե մի հիվանդանոցը վարվի մի ձևով, մյուս հիվանդանոցը` մեկ այլ ձևով: Այդ փաստաթուղթը պետք է լրացվի և՛ հիվանդի, և՛ բժշկի կողմերից, դրանով պետք է սահմանվեն կողմերի իրավունքները և պարտականությունները: Արտասահմանյան զարգացած երկրներում ամենափոքր միջամտությունից առաջ հիվանդը պարտավոր է ստորագրել մի փաստաթուղթ, որով ինքն իր իրազեկությունն է հավաստում իրեն սպասվող հնարավոր վտանգների վերաբերյալ: Մեր երկրում որոշ հիվանդանոցներ ունեն նման կարգ, որոշ հիվանդանոցներ չունեն, բայց դա չունի կենտրոնացված, ընդհանուր բնույթ, իսկ նշված կարգի բացակայությունը բավական է, որ բժիշկն իրեն ապահով չզգա:
– Բժիշկների վարձատրությունը Հայաստանում բավարա՞ր է արժանավայել կյանք վարելու համար:
– Մեր երկրում արժանավայել կյանքը չգիտեմ, թե որը պետք է համարենք: Հայաստանում վարձատրության համակարգն այսօր շատ թերի ու չմշակված կողմեր ունի: Կարծում եմ, ուղղությունը պետք է լինի համընդհանուր ապահովագրումը, որպեսզի այս համակարգը կարողանա վերափոխվել: Այսինքն` պետք է լինի վճարման մեկ համակարգ, հիմա վճարման համակարգերը տարբեր հիվանդանոցներում տարբեր են, որովհետև հիվանդանոցների ադմինիստրատորները տարբեր ձևով են մոտենում վճարման հարցին, ոչ թե լավ կամ վատ, այլ տարբեր:
– Եթե արտերկրի որևէ կլինիկայից ձեզ աշխատանքի առաջարկ անեն, կլքե՞ք հայրենիքը:
– Եթե մինչև հիմա չեմ լքել, ուրեմն չեմ լքի:
-Ինչպե՞ս եք վերաբերվում այն բժիշկներին, որոնք լքում են հայրենիքը:
– Հայրենիքը և ներկա Հայաստանը երևի թե իրար հետ շփոթել պետք չէ: Մեր երկիրն այս պահին ունի բազմաթիվ թերություններ, մարդիկ ունեն շատ դժգոհություններ, և երևի շատերը ցավը սրտում են գնում, դա հայրենիք լքել երևի չպետք է համարենք, պետք է համարենք հարկադրված քայլ: Հայրենիքը լքում են այն դեպքում, երբ հայրենիքն ունի հայրենիք կոչվելու բոլոր իրավունքները, բայց լքում են: Եթե հայրենիքն ունի բազմաթիվ մինուսներ, որոնք մարդու կենցաղը չեն ապահովում, ուրեմն դա հայրենիք լքել չհամարենք:
– Պետպատվերի շրջանակներում կատարվող վճարումները նպաստո՞ւմ են բուժման որակի բարձրացմանը կամ ժամանակակից բուժում ապահովելուն:
– Ես մինչև հիմա էլ չհասկացա ինչ բան է պետպատվերը, պետպատվերը ոչ հիվանդին է ապահովում, ոչ էլ` բժշկին, պետպատվերն անուն է: Եթե լուրջ բան է պետք հիվանդի համար, պետպատվերը բավարար դեր չի տանում, չի ապահովում հիվանդի լուրջ վիրահատությունը: Ես լավ չեմ պատկերացնում, թե ինչ է նշանակում պետպատվերի շրջանակում: Պետպատվերի իրականացման համար հատկացվող գումարն այնքան չէ, որ ապահովի հիվանդի նույնիսկ բուժումը: Պետպատվերից օգտվելու իրավունք ունեցող հիվանդների բուժումը կամ ապահովում են հենց իրենք` հիվանդները, կամ հիվանդանոցը: Պետպատվերն ընդհանրապես կապ չունի բուժման որակի հետ, պետպատվերն առայժմ մի բան է, որը, կարծում եմ, լրջորեն վերանայելու կարիք ունի կամ ուղղակի փոխվելու, փոխարինվելու համընդհանուր ապահովագրությամբ: Լավ չեմ հասկանում, թե պետպատվերով ինչ կարելի է անել, ինչպես կարելի է առաջ տանել բժշկությունը: Եթե հարուստ երկիր լինեինք, բավարար գումարներ տրամադրվեին` լավ կլիներ, բայց մեր երկիրը չունի այդ հնարավորությունները:
