Y Logo
Սպանիչ ֆլու (Spanish Flu) կամ La Grippe

Սպանիչ ֆլու (Spanish Flu) կամ La Grippe

20-րդ դարի դարասկիզբը (1918թ. հունվարից մինչև 1920թ դեկտեմբերը) նշանավորվեց մարդկության պատմության մեջ ամենամահացու ինֆլուենցայի պանդեմիայով: Այն ստացավ Իսպանական ֆլու (Spanish Flu) կամ La Grippe անունը: Պատճառն այն չէր, որ համաճարակը սկսվել էր Իսպանիայում կամ ամենից շատ Իսպանիան էր տուժել: Առաջին համաշխարհային պատերազմն էր ընթանում, և հիմնական դերակատար մեծ պետությունները` Գերմանիան, Բրիտանիան, Ֆրանսիան, Ավստրո-Հունգարիան, Ռուսաստանն ու Ճապոնիան, ռազմավարական տեսակետից իրենց երկրներում թաքցնում էին արհավիրքի իրական մասշտաբներն ու կորուստները: Իսպանիան չեզոք էր, և նրա տվյալները հասանելի էին: Հարուցիչն այժմ հայտնի H1N1 գրիպի վիրուսն էր: Համաճարակն ընդգրկել էր ամբողջ աշխարհը` ներառյալ բոլոր բնակեցված մայրցամաքներն ու կղզիները: Մոտավոր հաշվարկներով վարակվել էր ավելի քան 500 մլն մարդ: Այժմ առօրյա թվացող գրիպից հարյուր տարի առաջ մահացավ երկրագնդի բնակչության 3-ից 5 տոկոսը` 50 մլն-ից 100 մլն մարդ: Շատ ավելի շատ, քան երկու համաշխարհային պատերազմներում իրար հետ միասին վերցրած: Վիրուսը չէր խնայում ոչ մեկին` ծերեր, երեխաներ, երիտասարդներ, հղի կանայք: Այն հատկապես ծանր էր ընթանում երիտասարդների մոտ, հաճախ բարդանալով կրուպոզ թոքաբորբով: Բարձր մահացության պատճառների մասին այժմ բազմաթիվ վարկածներ կան` շտամի բարձր վիրուլենտություն, օրգանիզմի գերիմուն պատասխան, վատ սանիտարա-հիգիենիկ պայմաններ, պատերազմի հետ կապված սով ու թերսնում, հիվանդանոցների գերբեռնվածություն, այդ ժամանակ բարդությունները կանխելու համար հակավիրուսային և հակաբակտերիալ պրեպարատների բացակայություն:

Fort Riley, Kansas. Spanish Influenza at a hospital ward at Camp Funston, 1919

Նույնիսկ մի հետաքրքիր վարկած կա, որ մահերի մի մասի պատճառն ասպիրինի գերդոզավորում էր: Բայերի (Bayer AG) ասպիրինի պատենտի ժամանակը նոր էր լրացել, և շատ երկրներում սկսել էին ինտենսիվ ացետիլսալիցիլաթթու (ասպիրին) արտադրել: Գրիպի բուժման համար խորհուրդ էր տրվում օրեկան օգտագործել 8-ից 32 գրամ ասպիրին, որը ժամանակակից թույլատրելի դոզաները գերազանցում է ավելի քան 100 անգամ, իսկ սալիցիլատներով սուր թունավորումների կլինիկան այն ժամանակ դեռ հայտնի չէր:

Ինչևէ, չշեղվենք մեր խորագրից` «Բժշկությունն արվեստում» (Medicine in Art), քանի որ Իսպանական ֆլուն իր ցավալի հետքը թողեց նաև կերպարվեստում: Արվեստի պատմությանը հայտնի են առնվազն մի քանի աշխարհահռչակ նկարիչներ, որոնք զոհ դարձան գրիպի պանդեմիային: Ավստրիական լրագրերից մեկը 1918 թ-ի սկզբին գրում էր. «…ինֆլուենցան անհագ ու անկասելի անտառային հրդեհի նման տարածվում է Ավստրիայով, և միայն մեկ շաբաթվա ընթացքում գրանցվել է մահվան 2,200 դեպք…»:

Egon Schiele, Self Portrait with Physalis, 1912

Էգոն Շիլե (Egon Schiele, 1890-1918 թթ)` Ավստրիական էքսպրեսիոնիզմի ամենափայլուն դեմքերից մեկը, արվեստում հակասական մի կերպար, բայց միանշանակ հանճարեղ մի նկարիչ: Որոշ արվեստագետների կարծիքով եթե նա այդքան վաղ չմահանար, անշուշտ կլիներ 20-րդ դարի մեծագույն նկարիչներից մեկը: Մասամբ սիմվոլիզմի ազդեցությամբ ներշնչված, էքսպրեսիոնիստները (Edvard Munch, Paul Klee, Franz Marc, Oscar Kokoschka) և ինքը` Էգոն Շիլեն, դարասկզբին հասարակության զարգացման ուղղվածության վերաբերյալ իրենց անհանգստությունն ու վերաբերմունքը արտահայտելու համար օգտագործում էին փոփոխված ձևեր, ֆիգուրներ ,ուժեղ ու վառ գույներ: Շիլեին համարում են նաև 20-րդ դարի ֆիգուրատիվ նկարչության հիմնադիրներից մեկը: Նրա բազմաթիվ ինքնանկարներն ու կանանց նկարները հագեցած են էրոտիզմով և, միևնույն ժամանակ, ֆեմինիստական են: «Ես չեմ ժխտում, որ էրոտիկ բնույթի գծանկարներ և ջրաներկով նկարներ եմ արել: Բայց այդ բոլորն արվեստի գործեր են: Կա արդյոք մի նկարիչ, որ երբեք էրոտիկ նկարներ չի նկարել:»- գրել է Շիլեն: 16 տարեկանում նա ընդունվել է Վիեննայի կերպարվեստի ակադեմիան. երբևիցե ընդունված ամենաերիտասարդ ուսանողն էր: 3 տարի սովորելուց հետո դուրս է եկել ակադեմիայից, քանի որ դասավանդման պահպանողական ոճը չէր բավարարում իր պահանջներին:

Egon Schiele, The Family, 1918

1918թ-ի փետրվարին ինֆլուենցայի բարդություններից մահացավ համաշխարհային կերպարվեստի 20րդ դարում երևի ամենաշատ կրկնօրինակված և գովազդված, հռչակավոր մեկ այլ Ավստրիացի նկարիչ Գուստավ Կլիմտը (Gustav Klimt, 1862-1918 թթ): Կլիմտը դասվում է որպես սիմվոլիզմի ներկայացուցիչ և 20րդ դարում նոր ուղղության` Արթ-նուե-ի (Art Nouveau) հիմնադիրներից մեկը: Լինելով ոսկերչի ընտանիքից, տիրապետելով սիմվոլիզմին բնորոշ վառ գույներին ու իմաստային հնարքներին, ի լրացում ներկերի Կլիմտը իր գործերում լայնորեն օգտագործում էր ոսկու և արծաթյա թերթիկներ, տեքստիլ և կերամիկա: Նրա կտավները շատ ինքնատիպ են, հարուստ գունային և իմաստային բովանդակությամբ: Կլիմտի յուրահատուկ ալիքաձև, ոլորապտույտ ոճի շնորհիվ նրա գործերի մետաղական (ոսկյա և արծաթյա թերթիկների) մասերը հարթ են թվում `այդ մասերը նմանվում են միջնադարյան լուսարձակող ձեռագրերի, բյուզանդական մոզաիկայի կամ ճապոնական փայտյա բլոկների տպանկարչության և, միևնույն ժամանակ, յուղաներկով նկարված մասերն ավելի կենդանի ու եռաչափ են:

Gustav Klimt, Adele Bloch-Bauer, 1903-1907

Ի տարբերություն Էգոն Շիլեի, Կլիմտը ինքնանկարներ չունի: « Ես երբեք ինքնանկար չեմ նկարել: Ես ավելի քիչ հետաքրքրված եմ ինձանով որպես նկարչության սուբյեկտ, ավելի շատ` այլ մարդկանցով, առավելապես կանանցով…Ոչ մի յուրահատուկ բան չկա իմ մեջ: Ես նկարիչ եմ, որը նկարում է օր օրի շարունակ` առավոտից մինչև գիշեր…Եթե ինչ-որ մեկն ուզում է որևիցե բան իմանալ իմ մասին,ավելի լավ է ուշադիր նայի իմ նկարները»,- գրել է Գուստավ Կլիմտը:

Հարոլդ Գիլմանը (Harold Gilman, 1876-1919 թթ) բրիտանացի հայտնի նկարիչ է` նեո-իմպրեսիոնիզմի ներկայացուցիչ: Նրան համարում են նաև «նեո-ռեալիստ», հաշվի առնելով նրա սենյակների ներքին հարդարանքի մանրամասներով կերպարներ պատկերելու, իրական գույներով ու մանրամասնություններով դիմանկարներ ու բնանկարներ նկարելու նախասիրությունները: «Մայրը և երեխան» Գիլմանի վերջին նկարներից է: Նկարիչը մահացել է Լոնդոնում 1919թ-ի փետրվարին Իսպանական գրիպից, 43 տարեկան հասակում:

 

Harold Gilman, Mother and Child, 1918

Դարասկզբի իսպանական ինֆլուենցայից տուժած նկարիչների շարքը կցանկանայի եզրափակել ավելի լուսավոր դրվագով` համաշխարհային մեծության հանրահայտ մի նկարիչ, որը հիվանդացավ պանդեմիայի ժամանակ, բայց հաղթեց հիվանդությունը և ապաքինվեց: Դա նորվեգացի Էդվարդ Մունքն է (Edvard Munch,1863-1944 թթ)` էքսպրեսիոնիզմի վառ ներկայացուցիչներից մեկը: Սկսելով ստեղծագործել 19-րդ դարի սիմվոլիզմին բնորոշ ուղղվածությամբ, հետագայում Մունքը հարեց 20-րդ դարի գերմանական էքսպրեսիոնիզմին: Նրա կտավները հոգեբանական են, հաճախ ծանր մարդկային զգացումներ և հույզեր են արտահայտում: Բոլորին հայտնի է նրա «Ճիչը» (The Scream,1895) կտավը`  հզոր էներգիա, ներքին արտակարգ լարում, վախ: Կարծես լուռ նկարից ուր որ է կլսվի ճիչը: 1893թ-ից մինչ1910թ-ը նմանատիպ 4 կտավ է նկարվել Մունքի կողմից: Տրավմատիկ մանկությունն իր դրոշմն է դրել Էդվարդ Մունքի ողջ ստեղծագործական ժառանգության վրա: Նկարչի մայրը մահացել է տուբերկուլյոզից, երբ Էդվարդը դեռ 5 տարեկան էր: Մեծ քույրը, որի հետ ապագա նկարիչը շատ կապված էր, ևս մահացել է տուբերկուլյոզից `մոր մահից տասը տարի անց: Մյուս քրոջ մոտ ախտորոշվել էր շիզոֆրենիա: Հայրը զինվորական բժիշկ էր, շատ հավատացյալ մի մարդ, որը սիրում էր երեխաներին, բայց դաստիարակում էր նրանց հոգևոր դոգմաներով և ամերիկացի գրող Էդգար Ալան Պոյի սարսափազդու նովելներով:

Edvard Munch, Self-portrait with the Spanish Flu, 1919

Եդվարդ Մունքը հիվանդության կամ ողբերգական վախճանի տեսարաններ պատկերող բազմաթիվ կտավներ է նկարել: Դրանցից մի քանիսը Իսպանական ինֆլուենցայի հետ են առնչվում` «Ինքնանկար Իսպանական ֆլուի ժամանակ», «Ինքնանկար ֆլուից հետո», «Անքուն գիշեր», և այլն:

Հարյուր տարի է անցել պանդեմիայից: Բժշկագիտությունը հասել է անասելի բարձրունքների, սինթեզվել են հակավիրուսային, հակաբակտերիալ պրեպարատներ,  վարակազերծող նյութեր, և վերջապես,  կա վակցինա ինֆլուենցայի դեմ: Արդյոք հաղթել ենք H1N1 վիրուսին, իհարկե` ոչ: Մարդու և միկրոաշխարհի միջև պայքարը դեռ շարունակվում է: Ով կհաղթի, վախենում եմ գուշակել…

Ասում են` կհաղթեն սերն ու արվեստը:

Gustav Klimt, Portrait of Women, 1916-1917 (fragment)

ԸՆԹԵՐՑԵՔ ՆԱԵՎ

Բացառիկ վիրահատություն Աստղիկ ԲԿ-ում. Ցուկերկանդլի ուռուցք

Բացառիկ վիրահատություն Աստղիկ ԲԿ-ում. Ցուկերկանդլի ուռուցք

Աստղիկ Բժշկական կենտրոնում իրականացվել է ցուկերկանդլի ուռուցքի բացառիկ վիրահատություն կենտրոնի Էնդոկրին վիրաբուժության ծառայության ղեկավար Արմեն Վարժապետյանի կողմից:Ֆեոքրոմոցիտոման հանդիսանում է հորմոնակտիվ ուռուցք, որը բնութագրվում է չափազանց մեծ քանակությամբ ադրենալինի և նոր ադրենալինի արտադրությամբ, ուղեկցվում է արտահայտված և դեղորայքային բուժման չենթարկվող բարձր զարկերակային ճնշումով, նյարդային համակարգի, աղե-ստամոքսային ուղու, էնդոկրին և արյան համակարգերի տարբեր խանգարումներով:Այս ուռուցքները հիմնականում(85%) զարգանում են մակերիկամներում, սակայն քիչ չեն նաև արտաերիկամային տեղակայումները, որոնցից թե բուժման, թե ախտորոշման տեսակետից առավել բարդ են այսպես կոչված՝ Ցուկերկանդլի ուռուցքները: Վերջիններս ունեն արտաորովայնամզային տեղակայություն, ուղեկցում են, կիպ հպվում են, երբեմն էլ ներ են աճում աորտային և ստորին սիներակին: Այս ուռուցքի հեռացումը կրում է վտանգներ ոչ միայն վիրահատության տեխնիկական բարդությունների, այլև վիրահատության ժամանակ և վիրահատությունից հետո զարկերակային ճնշման կտրուկ տատանումների հետևանքով՝ հնարավոր մահացու ելքի պատճառով: Կլինիկական դեպք   Հիվանդը /62տ./ դիմել է «Աստղիկ» ԲԿ՝ գանգատվելով բարձր զարկերակային ճնշումից(220/120-սահմաններում), որը վերջին 6 տարիների ընթացքում ընդհանրապես չի ենթարկվել դեղորայքային բուժման: Հիվանդի մոտ նաև առկա էր շաքարային դիաբետ, և միայն ինսուլինի բարձր չափաբաժինների ներարկումները հնարավորություն էին տալիս կարգավորել գլյուկոզայի մակարդակն արյան մեջ: Բժշկական կենտրոնում կատարված կոնտրաստային ԿՏ-անգիոգրաֆիան հայտնաբերեց վերը նկարագրված Ցուկերկանդլի ուռուցքը: Վերջինիս ախտորոշումը հաստատվեց համապատասխան հորմոնային անալիզներով: Փոխանցում է Աստղիկ ԲԿ-ի կայքը:   Համապատասխան մասնագիտացված նախավիրահատական պատրաստումից հետո կատարվել է ուռուցքի հեռացում՝ լապարոտոմիկ եղանակով Էնդոկրին վիրաբուժության ծառայության ղեկավար Արմեն Վարժապետյանի կողմից: Հետվիրահատական շրջանում զարկերակային ճնշումը և գլյուկոզայի մակարդակն արյան մեջ նորմալացել են համապատասխանորեն՝ առանց հակաճնշումային դեղամիջոցների և ինսուլինի: 

Գերմանիայի լավագույն բարիատրիկ վիրաբույժը առաջին անգամ Հայաստանում

Գերմանիայի լավագույն բարիատրիկ վիրաբույժը առաջին անգամ Հայաստանում

Սիրով տեղեկացնում ենք, որ 2025 թվականի հոկտեմբերի 20-ից 24-ը Գերմանիայի Դաշնության լավագույն բարիատրիկ վիրաբույժ, Գերմանիայի Դաշնային Ազգային Ճարպակալման Գերազանցության Կենտրոնի գլխավոր մասնագետ և տնօրեն, Ֆրանկֆուրտի Համալսարանական Հիվանդանոցի վիրաբուժական ծառայոության ղեկավար պրոֆեսոր Պլամեն Ստայկովը «Աջափնյակ» Բժշկական Կենտրոնի տնօրինի հրավերքով առաջին անգամ կայցելի Երեվան, որտեղ Կենտրոնի հմուտ բարիատրիկ վիրաբուժական թիմի հետ համատեղ կկատարի մի շարք տարատեսակ բարիատրիկ վիրահատություններ։ Պրոֆեսոր Ստայկովի մասին առավել մանրամասն տեղեկատվությունը կարող եք ստանալ այս հղում։ www.prof-staikov.com 25 տարվա բարիատրիկ վիրահատությունների փորձ ունեցող պրոֆեսոր Ստայկովը տարեկան կատարում է 1000 ից ավել բարիատրիկ վիրահատություններ, եվ համարվում է ճարպակալման դեմ ուղղված վիրահատություններ կատարող բացառիկ փորձ ունեցող Եվրոպայում, որի կարծիքին հաշվի են նստում մոլորակի առաջատար Կենտրոնները։ Նա հանդիսանում է բազմաթիվ նորարությունների և գյուտերի հեղինակ, նոր միջամտական եղանակների հեղինակ, բազմաթիվ միջազգային մրցանակների դափնեկիր, նրան դիմում են նույնիկս այն բարդ դեպքերում, երբ այլ բարիատրիկ վիրաբույժներ դժվարանում են կատարել վիրահատություններ, նա հանդիսանում է ոլորտի միջազգային բացառիկ էքսպերտը։

Լապարասկոպիկ միջամտություններ Արթմեդ ԲՎԿ Ուրոլոգիական բաժանմունքում

Լապարասկոպիկ միջամտություններ Արթմեդ ԲՎԿ Ուրոլոգիական բաժանմունքում

Արթմեդ ԲՎԿ Ուրոլոգիական բաժանմունքը ակտիվորեն զբաղվում է տղամարդկանց միզասեռական օրգանների վիրաբուժական հիվանդությունների և կանանց միզային օրգանների և ուղիների հիվանդությունների արդյունավետ բուժմամբ։Այս բոլոր գանգատներից հատկապես հատուկ ուշադրության է արժանի արյունամիզությունը, որի հիմնական սկզբնաղբյուրը նորագոյացություններն են միզուղիների տարբեր հատվածներում, հետևաբար չի կարելի հետաձգել բժշկին դիմելը։    Տղամարդկանց պարագայում ուրոլոգին դիմելու անհրաժեշտություն կա, երբ առկա են հատկապես հայտնի է միզասեռական օրգանների գոյացությունների և վերականգնողական միջամտություններ պահանջող խնդիրների բուժմամբ։   Մինչև հիմա մեր բաժանմունքում կատարվում էր բաց վիրահատություններ, բայց վերջին կես տարվա ընթացքում առավել ակտիվ ներդրել ենք լապարասկոպիկ վիրաբուժությունը, որը հնարավորոթյուն է  տալիս կատարել արդյունավետ վիրահատություններ քիչ տրավմատիկ եղանակով, կարճացնել հետվիրահատական շրջանը, իջեցնել հետվիրահատական բարդությունների քանակը, կանխատեսելի դարձնել արդյունքները, չունենալ արյան կորուստ։ Լապարասկոպիկ վիրահատությունները կիրառում են երիկամների, վերին միզուղիների, շագանակագեղձի և միզապարկի ուոուցքների, ինչպես նաև տարբեր վերականգողական միջամտություններ պահանջող իրավիճակների դեպքում։   Լապարասկոպիկ ժամանանակից միջամտությունները ներդնելու մեր նպատակն է ստեղծել Հայաստանում ուրոլոգիական վիրահատությունների իրականացման այն որակը, որն առկա է առաջատար երկրներոմ և հասնել նրան, որ որպեսզի ուորոլոգիական միջամտություննների կարիք ունեցող պացիենտները մի քանի անգամ ավելի մատչելի գներով Հայաստանում ստանան նույն արդյունքները, ինչը որ ստանում են արտերկրում։   Այս բաժանմունքում օնկոուրոլոգիական հիվանդություններով դիմող պացիենտները ստանում են բարձրակարգ բժշկական օգնություն, երկարացնում կյանքի տևողությունը, ձգալիորեն բարելավում կյանքի որակը   «Արթմեդ» ԲՎԿ ուրոլոգիական բաժանմունքումը հայտնի է նաև միզասեռական օրգանների տարբեր պաթոլոգիաների ժամանակ պահանջվող բացառիկ ռեկոնստրուկտիվ պլաստիկ միջամտություններով, այդ թվում ուրետրոպլաստիկա և միզապարկ-հեշտոցային,միզածորան-հեշտոցային խուղակների պլաստիկա այտի լորձաթաղանթի հյուսվածքներով: Դրանք ժամանակակից ու բարդ միջամտություններ են, որոնք պահանջում են կատարողական բարձր տեխնիկա ու վիրաբուժական հմտություն, որը լիարժեք առկա «Արթմեդի» ուրոլոգիական բաժանմունքում:   

Աճուկային ճողվածքը երեխաների մոտ

Աճուկային ճողվածքը երեխաների մոտ

Աճուկային ճողվածք առաջանում է, երբ որեւէ օրգան մտնում է ճողվածքի մեջ, սեղմվում է եւ չի սնուցվում:Տղաների մոտ հիմանականում օղակվում են բարակ աղիքի գալարները, աղջիկների մոտ արգանդափողը՝ ձվարանի հետ: Դա կարող է պատահել ներորովայնային ճնշման ցանկացած դեպքում ՝ բարձր ճչոց, փորկապություն, հազ և այլն:Վիրահատությունը ուշացնել պետք չէ, հակառակ դեպքում անհրաժեշտություն է առաջանում հեռացնել օղակված օրգանը կամ տվյալ հատվածը:Արաբկիր բժշկական կենտրոնի Ուրո-վիրաբուժական բաժանմունքում աճուկային ճողվածքի վիրահատության տևողությունը չի գերազանցում 15 -20 րոպեն, սակայն բարդացումների դեպքում վիրահատությունը լինում է երկու- երեք ժամ: Ալբերտ Լալազարյան

Մի անտեսեք ականջի ցավը լողավազանից օգտվելուց հետո

Մի անտեսեք ականջի ցավը լողավազանից օգտվելուց հետո

Եթե ​​ձեր ականջը ցավում է լողավազանից կամ ծովում լողալուց հետո, ապա այդ ցավը պետք չէ անտեսել։ Ամենայն հավանականությամբ, ջուրն ականջից ներս է թափանցել և բորբոքային պրոցես առաջացրել։ Երեխաների մոտ խնդիրն ավելի հաճախ է առաջանում, քանի նրանց լսողական անցուղիները պատող մաշկը բարակ են և խոցելի վարակների նկատմամբ: Եթե ​​ականջի մեջ ջուր է անցնում, այն նոսրացնում է ծծումբը և տեղի է ունենում դրա ուռչում։ Սա բարենպաստ պայմաններ է ստեղծում ներս ներթափանցած վարակի ակտիվորեն զարգացման համար և հրահրում է բորբոքային պրոցեսներ։ Այս դեպքում մարդուն միաժամանակ անհանգստացնում է ականջի ցավը, խցանվածությունը և ուժեղ քորը։ Այս բոլոր ախտանիշները վկայում են միջին ականջի բորբոքման մասին: Այն կարող է լինել արտաքին, որը հաճախ կոչվում է «լողորդի ականջ», կամ միջին՝ երբ մրսածության պարագայում քթից կամ կոկորդից վարակը անցնում է միջին ականջ։ Ինչպե՞ս դուրս բերել ջուրն ականջից Գլուխը թեքեք դեպի ուսը և նրբորեն քաշեք ձեր ականջի բլթակը Չորացրեք ականջը սրբիչով։ Կարևոր. մի փորձեք չորացնել ականջը բամբակյա փայտիկներով կամ լուցկիներով, որոնք փաթաթված են բամբակով: Այսպիսով, դուք միայն կվատացնեք այն՝ ուռած ծծումբը ներս կմղեք, կվնասեք լսողական անցուղիները։Եթե ​​չի ստացվում հեռացնել ջուրը, անհրաժեշտ է դիմել ԼՕՌ բժշկի:Քիթ-կոկորդ-ականջաբան, բ․գ․թ․, դոցենտ Արմեն Վլադիմիրի Հայրապետյան

Ad 1 Ad 2 Ad 3 Ad 4